Digitale didactiek

De vrijblijvendheid voorbij 

Het leerlab Digitale didactiek (serie 1) heeft tal van praktijkvoorbeelden opgeleverd over het inzetten van ict op school. Welke veranderingen hebben de scholen in dit leerlab doorgemaakt en welke conclusies kunnen ze trekken? “Een handjevol enthousiastelingen is niet meer goed genoeg. We willen iedereen meenemen.”

Kickstarters
Het leerlab ging de afgelopen twee jaar op zoek naar het antwoord op de vraag hoe ict activerende en motiverende didactiek kan stimuleren. De professionalisering van docenten was daarbij een belangrijke stap. “De populariteit van de kickstarters die wij hebben opgeleverd (korte instructies voor digitale tools, red.), geeft aan dat er veel vraag naar professionalisering onder docenten is”, legt docent Erik Kral van Gymnasium Apeldoorn uit.

Meerwaarde
Veel docenten beginnen in eerste instantie met het inzetten van een digitale tool. De volgende stap ligt volgens docent Tosca Schröder van het Hermann Wesselink College een niveau hoger. “Hoe ga ik er in mijn vak invulling aan geven zodat het echt meerwaarde heeft? Het maatwerk dus. En dat is een lastigere stap om te maken.” Wytze Tesselaar, schoolleider Tabor d’Ampte, beaamt dat: “Je hebt namelijk kennis van het curriculum en kennis van ict nodig en daar wil je vertrouwd mee zijn om keuzes te durven maken.”

Activerende didactiek
Met onder andere video’s over het T-PACK-model, voorbeelden van gamification en diverse lesvoorbeelden heeft het leerlab mooie resultaten opgeleverd over hoe je de stap naar activerende en motiverende didactiek kunt maken. “Die kan je goed gebruiken om de eerste kleine succeservaring bij je docenten te creëren”, legt Eelco van der Kruk van het Arentheem College uit.

Niet te vrijblijvend
Om alle collega-docenten op de scholen mee te krijgen kun je volgens het leerlab het niet te vrijblijvend blijven aanbieden. “Een handjevol enthousiastelingen is niet meer goed genoeg. Wij zijn teruggegaan naar de basis. We willen iedereen meenemen”, beaamt docent Artemi Okkerse van Mavo aan Zee. Docent Debbie Francke van Pontes Pieter Zeeman adviseert ook dat de kloof tussen de voorlopers en de rest van de docenten niet te groot mag worden. “Het is erg frustrerend voor de kartrekkers als er geen gehoor is. Je inzetten voor de organisatie is dan een stuk minder aantrekkelijk.”

Sturing en urgentie
Bij Gymnasium Apeldoorn en Mavo aan Zee gaan ze daarom nu in de breedte kijken naar de vaardigheden van de docenten op school. Bijvoorbeeld met het inrichten van een minimum standaard voor docenten. Tosca vult aan: “Die sturing van bovenaf is belangrijk. Het Hermann Wesselink College heeft besloten om helemaal over te gaan op laptops over een aantal jaar. Dus iedereen weet: ‘straks moet ik’. Nu is de urgentie er. Voor een deel kunnen docenten er dus ook niet meer omheen.” Het leerlab adviseert andere scholen een heldere visie op onderwijs te ontwikkelen en het personeelsbeleid daarop aan te passen.

Effect op leerlingen
Een conclusie die het leerlab ook trekt is dat het gebruik van digitale middelen voor leerlingen activerend en motiverend kan werken. Dat blijkt onder andere uit panelgesprekken met leerlingen en ouders van Gymnasium Apeldoorn. Tabor d’Ampte heeft er onderzoek naar gedaan. “De leerlingen die les kregen van docenten die meer experimenteren met ict binnen het leerlab waren meer gemotiveerd, waren nieuwsgieriger en meer zelfsturend dan de leerlingen van de meer traditionele docenten. Het is niet per se de ict, maar de differentiatie die het verschil maakt. Dus wat de docent er zelf mee doet en hoe hij/zij het inzet binnen de les. En wat leerlingen echt actief maakt, is als ze zelf mogen kiezen welke kant ze op willen”, legt Wytze uit.

Wirwar van applicaties
Ook benoemt het leerlab factoren die de digitalisering op scholen remmen. Bijvoorbeeld dat elke school afzonderlijk afspraken met marktpartijen over de aanschaf van devices moet maken. Daarin zou het leerlab meer sturing van de overheid willen zien. Ook maken de scholen zich zorgen om de digitale leermiddelen van de uitgeverijen. De kwaliteit van de leermiddelen is wel iets vooruitgegaan, maar de ontsluiting ervan blijft misgaan. Een ander aandachtspunt is de wirwar van applicaties. Er is enorme behoefte aan integratie van systemen. Het liefst met één wachtwoord waarmee je overal in kan. Artemi: “Dat complexe applicatielandschap is ontzettend demotiverend voor docenten.”

Bereidheid om te falen
De deelname aan Leerling 2020 heeft voor sommige leerlabscholen voor versnelling gezorgd. “Het leerlab sloot aan bij wat ik wilde. Ik wilde een laptopklas. Dankzij Leerling 2020 is dat proces versneld. Nu hebben we acht laptopklassen bij het Hermann Wesselink College”, vertelt Tosca. Bij Gymnasium Apeldoorn is blended learning (laptop en boek) dé standaard geworden en ze merken dat de mentaliteit ook is veranderd. Er is een bereidheid om te experimenteren en te falen.

Focus
Bij andere scholen kwam in het proces naar voren dat de focus ontbrak. “Wij doen juist een stapje terug. We gaan opnieuw nadenken over ict-beleid. Terug naar de visie. We zijn gedigitaliseerd. We hebben de apparaten, maar wat gaan we er nu mee doen?”, vertelt Artemi van Mavo aan Zee.

Ervaren
Tabor d’Ampte heeft er in het leerlabtraject voor gekozen om elke docent op school ondersteuning te geven van een coach van buitenaf. Wytze: “Het ontwikkelplan werd daardoor echt een plan van de docent zelf. Docenten hebben zelf stappen gezet. Hoe groot of klein ook. De coach was voor ons de grootste meerwaarde.” Ook het Arentheem heeft grote meerwaarde ervaren van de inzet van een externe coach. Eelco: “Die neemt kennis mee van buiten en ziet dingen die wij niet meer zien. Wij hebben daarom besloten om door te gaan met onze coach, ook na het leerlabtraject.”

Eigen proces
Aan scholen die met gepersonaliseerd leren en digitale didactiek willen starten wil Wytze meegeven: “Er is al heel veel informatie beschikbaar. Alles ligt er. Maar elke school moet zijn eigen proces doorlopen en het ervaren. Van onderuitgaan, word je ook flexibel.”

Praktijkvoorbeelden vanuit het leerlab

Vragen over het leerlab?

Mail dan naar info@schoolinfo.nl.