Inrichten individuele leerroutes

De drive om zelf te leren

Het beste uit leerlingen halen, dat is wat alle scholen in het leerlab Inrichten individuele leerroutes (serie 1) graag willen. Dat daarvoor ander manieren van lesgeven dan de klassikale nodig zijn, was voor deze scholen de reden om in dit leerlab te stappen.

Hoe het ook kan
De leerlabscholen hebben allemaal het streven om ‘de ambitie en de talenten van leerlingen te ontwikkelen’ en om ‘leerlingen meer keuzes en meer vrijheid te geven in het onderwijsproces’. Mathijs Schenk, docent wiskunde op CC Groevenbeek: “Het grote voordeel van meedoen aan een leerlab is dat je tijd krijgt om je samen met collega’s te ontwikkelen; en de kans krijgt om op bezoek te gaan bij andere scholen om te zien hoe het ook kan.”

Gepersonaliseerd traject
De versnellingsvraag van het leerlab was: hoe kunnen docenten individuele leerroutes inrichten zodat leerlingen een gepersonaliseerd leertraject volgen? De zes scholen kozen elk hun eigen insteek om een gepersonaliseerd leertraject voor hun leerlingen mogelijk te maken. Vier ervan maakten een korte film over hun aanpak en wat die opgeleverd heeft – voor de leerlingen en voor de docenten.

Apps voor voortgang en planning
Op het Munnikenheide houden leerlingen zelf hun voortgang bij in de digitale studiewijzer iTunesU. Ze vinken af wat ze gedaan hebben aan theorie en opdrachten. Docent Irene van Meel: “Leerlingen weten zo altijd wat ze nog moeten doen; ze kunnen zelfstandig doorwerken en worden niet geremd door de docent die nog wat uit moet leggen aan de rest van de klas. Leerlingen voelen zich hierdoor de baas over hun eigen leerproces.”

Drie vakken tegelijk op het rooster
Op het CC Groevenbeek staan tegenwoordig de vakken wiskunde, biologie en natuur-scheikunde tegelijk op het rooster,in blokken van drie uur. Leerlingen mogen zelf besluiten aan welk vak ze willen werken – en in welk lokaal ze daarvoor gaan zitten. Zo kunnen ze extra aandacht aan een vak besteden als dat nodig is of juist omdat ze een vak leuk en interessant vinden en ermee verder willen.

Open leercentrum
Bij Metameer hebben ze een open leercentrum (OLC) ingericht dat leerlingen in staat stelt om in hun eigen tempo en op hun eigen manier te werken. Ze kunnen er zelfstandig opdrachten maken en coaching krijgen van een OLC-assistent of een docent.

Onderzoekscyclus
Bij X11 bepalen leerlingen zelf wat ze willen leren en hoe. Leerling Nadine noemt dit “je mag hier zelf willen wat je doet”. Docent mens en maatschappij Marion Willemsen licht toe: “Leerlingen werken binnen de structuur van een onderzoekscyclus van vijf fasen: kiezen van een onderwerp; je verdiepen in je onderwerp; uitwerken en zichtbaar maken van wat je geleerd hebt; presentatie van je product en je nieuwe kennis; reflectie op het product, op het leerproces en de samenwerking, en op je persoon.” Zo kunnen leerlingen zelf bepalen in welke volgorde ze de onderwerpen willen leren.

Econasium
Leerlingen op het Comenius Lyceum Amsterdam volgen in de onderbouw het programma van het econasium: de doorlopende leerlijn in duurzaamheid. Met diverse projecten waarin veel keuzevrijheid voor de leerlingen is om hun eigen interesses na te jagen, verbeteren zij de competenties waaraan zij willen werken. Middels rubrics wordt de vooruitgang in beeld gebracht. Ook creatieve reflectie krijgt gestalte in het econasium.

In de bovenbouw is het econasiumvak O3 een keuzevak. In dit vak maken leerlingen hun eigen curriculum door zelf projecten te kiezen of te maken die zij interessant vinden. Zo kan elke leerling zijn eigen leerlijn vormgeven en een persoonlijk portfolio maken.

Groei en motivatie
Leerlingen vinden het over het algemeen fijn om zelfstandig te werken. Volgens Mathijs zijn leerlingen veel gemotiveerder geworden. “Doordat ze hun eigen keuzes kunnen maken, begrijpen ze ook beter waarom bepaalde opdrachten belangrijk zijn. Ze ontwikkelen echt een drive om zelf te leren.” Margo: “Ik had verwacht dat er best veel voorgekauwd zou moeten worden, maar het blijkt dat leerlingen het best aankunnen om zelfstandig te werken”.

Veranderingen bij docenten
Als leerlingen zelfstandig hun eigen route kiezen door de lesstof, verandert de rol van docenten behoorlijk. Stef Siepel, docent Engels op Metameer: “Je gooit je vertrouwde werkwijze overboord. Dat zorgt soms voor onrust, maar het creëert ook nieuwe kansen en perspectieven. We praten meer over de vraag wat goed onderwijs is. Met docenten onderling, maar ook met leerlingen: ‘Wat vind jij eigenlijk goed onderwijs? Wat past bij jou? Hoe kunnen we dat faciliteren?’”

Conclusie
Het is volgens dit leerlab heel goed mogelijk om individuele leerroutes in te richten voor leerlingen. Er is niet één beste manier om dat aan te pakken; scholen kunnen hierin hun eigen prioriteiten stellen, passend bij hun eigen situatie en onderwijsvisie. Niet altijd hoeft meteen het hele gebouw of het hele lesprogramma op de schop – maar het kan wel.

Praktijkvoorbeelden vanuit het leerlab

Deelnemende scholen

Bonaventuracollege

Leiden
vmbo-b | vmbo-k | vmbo-(g)t
901 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Christelijk College Groevenbeek

Ermelo
vmbo-b | vmbo-k | vmbo-(g)t | havo | vwo
2421 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Comenius Lyceum

Amsterdam
havo | vwo
744 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Metameer – Stevensbeekseweg

Stevensbeek
vmbo-b | vmbo-k | vmbo-(g)t | havo | vwo
969 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Munnikenheide College

Etten-Leur
vmbo-b | vmbo-k | vmbo-(g)t
745 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

X11 media en vormgeving

Utrecht
vmbo-b | vmbo-k | vmbo-(g)t
439 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Vragen over het leerlab?

Mail dan naar info@schoolinfo.nl.