4 voorbeelden van formatief toetsen

Waar staan mijn leerlingen in hun leerproces en wat kennen en kunnen ze? Er zijn veel manieren om dat te achterhalen. Vier docenten van het leerlab Formatief geven voorbeelden van hoe ze formatief toetsen.

Voortgang meten

Formatief toetsen is volgens het leerlab een manier om informatie op te halen over het niveau van de leerling ten opzichte van het leerdoel. Je maakt de voortgang van de leerling inzichtelijk zonder er meteen een cijfer aan te koppelen.

Voorbeeld 1: Showbie voor geschreven opdrachten

Daisy Bocken, docent Frans op het Augustinianum, werkt met iPads en die lenen zich bij uitstek voor formatief toetsen. “Ik gebruik onder andere Showbie om leerlingen geschreven opdrachten te laten inleveren. Die kijk ik op de iPad na. De feedback die ik kan inspreken, ziet de leerling terug in de mail. In die feedback kan ik heel gericht vertellen waarop ze moeten letten. Wat ook handig is, is dat je met verschillende kleuren kunt nakijken. Leerlingen zien dan aan de kleur of het een spelling- of grammaticafout is of dat ze het verkeerd hebben opgezocht.”

Voorbeeld 2: Vier vragen op het digibord

Een eenvoudige manier om formatief te toetsen, is de bestaande toets te gebruiken zonder er een cijfer aan te koppelen. Docent Boyd van Raak, docent aardrijkskunde op Het Hooghuis: “Leerlingen krijgen dan inzicht in de soort vraagstellingen en de woorden en begrippen die belangrijk zijn om toe te passen; een vraag goed lezen, is namelijk ook een kunst. Vervolgens laat je de leerlingen elkaars werk nakijken en bespreek je ze klassikaal.”

Boyd toetst nu na elke paragraaf met vier vragen of de leerling de stof begrijpt. “Die vragen staan op het digibord, maar ik lees ze ook voor en leg dan de klemtoon op bepaalde woorden. Ook nu kijken leerlingen elkaars werk na en ik pak er steekproefsgewijs een paar uit om te controleren. Daarna bespreken we met elkaar de antwoorden. Zo doe je dus alles in één les: formatief toetsen, nakijken, bespreken en uitleggen.”

Voorbeeld 3: Formative in combinatie met een leerdoelenkaart

Monique Hendriks, docent wiskunde op Het Hooghuis: “Ik gebruik onder andere de tool Formative. Met Formative test je de hele klas tegelijkertijd en zie je de antwoorden live op het dashboard. Leerlingen kunnen de toets op eigen tempo maken en later nogmaals inzien. De docent kan bij iedere vraag feedback geven. We werken ook met een leerdoelenkaart. Aan het begin van ieder hoofdstuk bepalen leerlingen voor ieder leerdoel of ze er nog aan moeten werken (score 0) of het zo goed beheersen en dat ze het aan een ander kunnen uitleggen (score 3). Zo weten de leerlingen beter wat van hen wordt verwacht, stellen meer vragen en helpen ze elkaar .”

Voorbeeld 4: One Note voor reflectie

Rachel Faessen, docent Frans op het Augustinianum, gebruikt One Note om formatief te toetsen en te reflecteren. “Het is handig om er met de leerlingen in samen te werken en reflectieschema’s te delen. In zo’n schema zien de leerlingen waar ze staan richting het leerdoel en hoe ze er moeten komen. Als docent moet je duidelijk aangeven wat je van je leerlingen verwacht, ook dit kan je in One Note delen. Ik heb gemerkt dat leerlingen die veel bevestiging nodig hebben, moeite kunnen hebben met formatieve toetsen. Wat in mijn beleving feedback is, is in hun beleving nog onvoldoende om te begrijpen welke lesstof ze beheersen. De vaardigheid om te reflecteren moet gaandeweg ontwikkeld worden. Wij zijn bewust begonnen in een kleine sterke jaarlaag.”

Meer lezen

• Formatief: “Als je iets niet snapt, kun je het niet overslaan”
• Pilot formatief toetsen
• Reflecteeropdracht met leerlingen