Denken in leerdoelen

Verslag van een leerlab 

Zes scholen hebben zich in het leerlab Curriculumbewustzijn (serie 1) samen, maar op eigen wijze beziggehouden met de vraag: Hoe kan het curriculumbewustzijn van docenten ontwikkeld worden? En met succes: “Het gaat weer over onderwijs in de personeelskamer”

Essentieel

Iedere school had zo zijn eigen motivatie om in dit leerlab te stappen. Zo is Stad & Esch bijvoorbeeld bezig met een traject om leerlingen meer eigenaar te laten worden van hun leerproces. Hiervoor hebben ze in verschillende pilots een flexibel rooster toegepast. Curriculumbewustzijn bij docenten is daarbij een voorwaarde. Op het Herbert Vissers College is curriculumbewustzijn essentieel in hun onderwijs vanwege de invoering van teamteaching. En in het praktijkonderwijs op Het Erasmus is het nodig dat docenten de leerlijnen en leerdoelen goed kennen omdat zij hun eigen lesmateriaal ontwikkelen en leerlingen coachen in het gebruik ervan.

Toename curriculumbewustzijn

De scholen merken dat het curriculumbewustzijn van docenten inmiddels is toegenomen. “Ik hoor het in gesprekken die docenten voeren dat ze curriculumbewuster zijn geworden”, beaamt docent Hanneke Pen van Stad & Esch. “Dat herken ik. Het gaat weer over onderwijs in onze personeelskamer!”, vertelt docent Anna Klerk-Rebel van het Herbert Vissers College. “Vooral nieuwe docenten vinden het fijn dat ze houvast hebben aan een duidelijk curriculum,” zegt docent Gerben de Groot van het Ichthus College.

Curricula, eindtermen en leerdoelen

“Docenten denken niet meer in methodes, hoofdstukken en paragrafen, maar in curricula, eindtermen en leerdoelen”, vertelt schoolleider Lieneke Koenes van het Ashram College. Op het Ashram College zijn de doorlopende leerlijnen van 1 mavo tot 6 vwo inmiddels door een aantal secties in kaart gebracht. “Daardoor kunnen we goed zien waar het ene vak aansluit bij het ander vak. Zo voorkom je dubbelingen en gaan leerlingen verbanden zien”, vult docent Boris Berlijn van het Ashram College aan.

Functie van het leerlab

Hoe heeft het leerlab bij al deze ontwikkelingen geholpen? Henri Pragt, projectleider Technasium op het Hondsrugcollege. “Op school heb ik een solistische rol. Daarom had ik veel aan de kritische vragen die leerlabcollega’s aan me stelden. Het dwong mij om goed te formuleren, want de anderen kenden mijn situatie niet. Je moet scherp zijn als je tussen allemaal vernieuwers zit. Dat levert een hoop op.”

Stok achter de deur

Gerben was onder de indruk van al het huiswerk dat hij telkens meekreeg. “Het leerlab was een stok achter de deur. Toen we een innovatieplan moesten schrijven had ik geen idee hoe ik dat moest aanpakken. Maar het dwong ons om na te denken over onze visie en te formuleren waar we naartoe werkten. Dat is heel handig als je iets concreet wil maken.”

Terugvallen op een coach

Ook vonden de scholen het prettig dat het leerlab tijd faciliteerde, dat ze konden terugvallen op een coach en dat ze zelf thema’s konden aandragen voor professionalisering. Marleen Rikkerink, Hoofd ICT en onderwijsontwikkeling van Het Erasmus: “Er werden experts uitgenodigd waardoor onderwerpen als veranderkunde en formatief evalueren aan bod kwamen. En door het budget dat we ter beschikking kregen, konden we docenten vrij roosteren om met deze ontwikkeling aan de slag te gaan.”

Toepassen in de praktijk

Hoe zorgen de scholen ervoor dat de ontwikkelingen doorgaan als het leerlab stopt? “Het is best moeilijk om de innovatiestroom op gang te houden”, vertelt docent Evert-Jan Oppelaar van het Herbert Vissers College. “Daarvoor moet je soms letterlijk mensen vrij roosteren.” Marleen: “Bij mij op school zijn docenten in het praktijkonderwijs getraind in het coachen van werknemersvaardigheden bij leerlingen. Maar het borgen en verduurzamen heeft nog aandacht nodig, want nog niet alle docenten passen in de praktijk toe wat ze geleerd hebben.”

Werkgroep

Henri is op het Hondsrugcollege bezig met een nieuwe, cijferloze manier van beoordelen. “Eind dit jaar moet het model klaar zijn, maar we willen deze beoordelingsmethode breder implementeren. Daarom is er een bredere werkgroep opgericht die nadenkt over hoe andere vakken dit kunnen oppakken.” Ook het Ichthus College geeft vervolg aan de leerlabperiode. Gerben: “Wij starten gewoon zelf een leerlab op onze school!”

Leerschool

Wat hebben de scholen van dit traject geleerd? “Als ik het zou mogen overdoen zou ik dit traject met een groep enthousiaste docenten op school starten. Nu hebben we te veel aan het team opgelegd”, antwoordt Lieneke. Hanneke heeft ervaren dat het handig is als er een leidinggevende bij het traject betrokken is. “Als docent kon ik niks afdwingen. De roostermaker gaf bijvoorbeeld aan geen tijd te hebben. Dan is het handig als het management daarop inspringt.”

Organisch of gestructureerd

Anna: “Ik heb geleerd dat vanuit flow werken beter is dan werken vanuit ‘kramp’. En je kunt wel allerlei doelen formuleren, maar soms werkt de ontwikkeling van iets nieuws veel organischer.” Voor het Ashram College was dat weer anders. Boris: “Wij zijn niet zo goed in strakke processen en zijn dit traject zo’n beetje ingerold. Voor ons was het dus juist goed om te formuleren wat we over één jaar en over twee jaar bereikt wilden hebben.”

Leerlabtour

De deelnemers van het leerlab Curriculumbewustzijn gingen ook op tour. Bekijk het filmpje van de tour en ontdek wat de scholen van elkaar hebben geleerd.

Bekijk welke scholen aan dit leerlab hebben deelgenomen en welke praktijkvoorbeelden ze hebben opgeleverd.

Op deze pagina lees je wat een leerlab inhoudt.