Een goede tutor laat de regie bij de leerling

Docent Joy Buskens van het Antoniuscollege is tutor van een havobrugklas waar ze werken met formatief evalueren. “Ik stel veel open vragen.”

Formatief evalueren

Leerdoelen en leerstrategieën, vaardigheden én persoonlijke onderwerpen: ze kunnen allemaal ter sprake komen in de tutorgesprekken die Joy Buskens met haar leerlingen voert. Joy is tutor van 27 leerlingen uit een havobrugklas op het Antoniuscollege. Dit is vooralsnog de enige brugklas waar leerlingen en leraren formatief evalueren. Dit houdt in dat er wordt gewerkt vanuit leerdoelen en dat in de begeleiding van de leraar de nadruk meer ligt op het proces dan op cijfers.

Klassikaal en individueel

Het formatieve werkt ook door in de tutorgesprekken. Daarin gaat het niet alleen over de resultaten die leerlingen behalen, maar ook over hun algemene ontwikkeling. Iedere week is één lesuur beschikbaar voor individuele tutorgesprekken. Dat betekent dat Joy iedere week vijf leerlingen tien minuten lang spreekt. Verder is er elke week één klassikaal tutor-uur. Dat wordt benut om onderwerpen zoals leerstijlen en -strategieën te bespreken. Ook kan het gaan over pesten en omgaan met social media. “Daarnaast nemen we de week door en laat ik ze een leerplanning voor hun leer- en maakwerk maken”, aldus Joy.

“Ik laat de regie bij de leerling en stuur zo min mogelijk”

De leerling heeft de regie

Tijdens het individuele tutor-uur staat de ontwikkeling van de leerling centraal. “Ik laat de regie bij de leerling en stuur zo min mogelijk”, vertelt Joy. Vooral in het begin vallen er stiltes en moet Joy zich inhouden om niet de antwoorden voor de leerling in te vullen. Omdat een tutor vooral een coach is, volgde ze een coachtraining. Daar leerde ze waarop ze moet letten en welke vragen ze kan stellen. “Tijdens rollenspellen kwam ik erachter dat ik meer open vragen kan stellen”, zegt ze. “Dat dwingt leerlingen dieper na te denken, bijvoorbeeld over hoe ze hun leerdoel willen bereiken.”

Lijstje met onderwerpen

Leerling Noa vindt het handig dat ze met leerdoelen werken. “Ik vind het ook leuk dat ik tijdens het individuele gesprek alleen met mevrouw Buskens kan praten en dat ze dan vraagt hoe het op school gaat. Ik maak altijd een lijstje met onderwerpen waarover ik het wil hebben en ze helpt me met de dingen die ik het moeilijkst vind. Soms heb ik echt een zetje nodig en dat geeft ze dan.”

Haalbare doelen

Joy merkt dat leerlingen geneigd zijn grote doelen te stellen. Een leerling haalt bijvoorbeeld een vier voor wiskunde en heeft dan als leerdoel een acht voor de volgende toets. “Dat is heel prestatiegericht, maar ik wil dat leerlingen zich focussen op het proces”, zegt zij. “Als tutor vraag ik hoe ze dat doel in kleinere doelen kunnen opknippen. Ook laat ik ze bedenken hoe ze kunnen aantonen dat ze het doel bereiken.” Een doel kan zijn om iedere dag één uur aan wiskundehuiswerk te besteden of minimaal twee vragen aan de leraar te stellen. “Zo leren ze haalbare en concrete doelen formuleren.”

Voortgang bijhouden

Joy is per week zo’n vier uur kwijt aan haar taak als tutor en houdt voor alle vakken de voortgang van haar leerlingen bij. “Omdat we formatief evalueren in de les, krijgen de leerlingen minder cijfers waarop ik me kan baseren. Voor 27 leerlingen alles bijhouden is best pittig en daarom houden collega’s zo veel mogelijk notities bij in het online leerlingvolgsysteem.”

Autonomie en zelfreflectie

Joys collega Arman Plender (ook tutor) onderzoekt of de leerlingen uit de pilotklas sneller groeien in autonomie, zelfregulatie en motivatie en zelfreflectie. Daarvoor gebruikt hij de deze enquêtes. “We nemen de enquêtes vier keer af, zowel in de havobrugklas waar ze formatief werken als in een parallelklas waar ze niet formatief werken”, zegt Arman.

“Als tutor kan ik leerlingen klaarstomen voor de rest van hun schooltijd”

Veilig voelen

Joy weet hoe groot de stap is van groep acht naar de middelbare school. “Daarom is het belangrijk wat je als tutor uitstraalt; dat je ook vraagt hoe het thuis gaat, of alles lekker loopt. Ik wil dat leerlingen zich veilig voelen, zodat ze durven zeggen wat ze bezighoudt. Dat is voor kinderen in deze leeftijd in het begin moeilijk genoeg.” De rol van tutor is Joy op het lijf geschreven. “In de brugklas ben je bezig een stevige basis te leggen. Als tutor kan ik ze klaarstomen voor de rest van hun schooltijd. Dat vind ik een mooie taak.”

Bekijk hier de enquêtes die Arman gebruikt en andere onderzoektools

Meer lezen

• Formatief leren: weten wat je wel en (nog) niet kunt
• Formatief: “Als je iets niet snapt, kun je het niet overslaan”
• Elke leerling een eigen coach
• Een gesprekswaaier voor het coachgesprek

Wil je ook evalueren over een verandering in je school? Bekijk dan deze tips uit de routekaart veranderaanpak of bekijk alle fases uit het veranderproces.