“Hoe een leerling een les ervaart doet ertoe”

Als het over onderwijsvernieuwing gaat, blijft het perspectief van de leerlingen te vaak onderbelicht, vonden ze op de Waldheim-mavo. De school organiseerde daarom een leerling-piste. Wat is het en wat levert het op?

Werkvorm

De leerling-piste vond plaats op de eerste dag van het nieuwe schooljaar van de Waldheim-mavo. In België betekent denkpiste ‘een manier van denken’. De leerling-piste is een werkvorm waarbij leerlingen (in dit geval 8), met een deskundige begeleider, een gesprek met elkaar voeren over het onderwijs. Leerling Rico: “Ik voelde me vereerd dat ik de kans kreeg mijn ideeën te delen met de docenten.” De leerlingen zaten aan een discussietafel, om hen heen zaten de docenten.

Veilige sfeer

“De docenten mochten alleen luisteren,” legt docent Michel Spittje uit. “Geen interventies, niet lachen, niet overleggen, niet reageren op de leerling.” Ook spraken ze af dat leerlingen ook na afloop niet in de les geconfronteerd zouden worden met hun uitspraken. Zo ontstond er een veilige sfeer, waarin de leerlingen vrij waren om hun mening te geven.

Samen stellingen formuleren

De leerlingen gingen in gesprek over een aantal stellingen over de toekomstvisie op het onderwijs op de Waldheim-mavo. “We hebben ervoor gekozen om eerst met de leerlingen de stellingen scherp te krijgen,” zegt docent Michel. In plaats van direct een stelling te formuleren, zijn ze gestart met een onderwerp. Bijvoorbeeld toetsen. “De leerlingen vroegen zich af: wat doe je als iemand door ziekte of een voorlichtingsbezoek een toets mist? Van daaruit hebben we een stelling geformuleerd: zelf toetsmomenten inplannen is handig.” Rico: “We kenden de stellingen, maar niet de vragen. Daardoor waren onze antwoorden eerlijk.”

Verrassende invalshoeken

Wat heeft de leerling-piste opgeleverd voor de Waldheim-mavo? Michel: “Leerlingen worden gehoord en ontdekken dat hun mening van belang is voor de school. Zij hebben soms verrassende invalshoeken, waardoor je vanuit een nieuw perspectief naar onderwijsinnovatie gaat kijken.” Zo bleek dat sommige leerlingen bij het maken van toetsen meer waarde hechten aan het overhandigen van de blaadjes aan het einde dan bij het drukken op een knop. “Die handeling blijkt voor hen van belang te zijn om het gevoel te hebben dat iets afgerond is.”

Concrete verbeterpunten

Met de feedback van de leerlingen zijn de docenten met een aantal punten direct aan de slag gegaan. De stelling ‘Op de Waldheim-mavo leer je om te plannen’ zorgde voor concrete verbeterpunten. Michel: “Leerlingen gaven aan dat er nu nog te weinig wordt ingespeeld op verschillen tussen leerlingen. Ook is er nu nog te weinig begeleiding: één á twee keer in de mentorles is onvoldoende. Een aantal collega’s is nu bezig om de mentorlessen op een andere manier in te richten.” Rico: “Er was ook een stelling over het gebruik van ict. We zijn nu meer met de Chromebooks gaan werken.”

Meer impact

Voor Rico is een goede school een mix van begrijpende docenten en van leerlingen die zichzelf zijn én meehelpen de ideale leeromgeving te ontwikkelen. “Ik kreeg echt het gevoel dat we iets voor de school betekenen.” Ook docenten waren lovend over de leerling-piste en onder de indruk van de opmerkingen van de leerlingen. “Er wordt veel gesproken over welke kwaliteiten je als docent nodig hebt om een volgende stap te maken, om je eigen lessen te verbeteren en te groeien in je rol,” geeft docent Michel aan. “Maar om een les meer impact te geven is de feedback van leerlingen ook belangrijk. Hoe een leerling een les ervaart doet ertoe!”

Geleerd

Voor de Waldheim-mavo was de leerling-piste de eerste aanzet om leerlingen meer te betrekken in de onderwijsontwikkelingen voor de komende jaren. Wat zouden ze de volgende keer anders doen? Rico: “Ik kende de gespreksleider niet, het was fijner geweest als een bekende de stellingen oplas.” Ook vindt hij het belangrijk om een gemengde groep leerlingen te betrekken. “Leerlingen die verschillen in leeftijd, schoolprestaties en gedrag. Maar ze moeten natuurlijk wel serieus meedoen.”

Goede voorbereiding

De leerling-piste is een arbeidsintensieve werkvorm en een goede voorbereiding is dan ook erg belangrijk. Wil je ook op deze manier leerlingen betrekken op jouw school? Maak gebruik van de tips van de Waldheim-mavo:

• Zorg voor een representatieve groep leerlingen.
• Betrek de leerlingen bij de voorbereiding.
• Zorg voor een deskundige gespreksleider, die bij de leerlingen bekend is en het vertrouwen van zowel leerlingen als docenten heeft.
• Bedenk duidelijke spelregels voor zowel docenten als leerlingen.
• Bedenk goede vragen en interventies, waarmee de gespreksleider het onderwerp kan sturen.
• Zorg ervoor dat iemand de bijeenkomst vastlegt, zodat de actiepunten genoteerd worden en resultaten worden teruggekoppeld.

De Waldheim-mavo neemt deel aan het leerlab Klassikale Context.

Onderzoek

Wat is er bekend over de effecten van het betrekken van leerlingen bij onderwijsinterventies? De Kennisrotonde zocht het uit. Bekijk het antwoord.

Meer over leerlingen betrekken

• Eerste hulp bij iPad-ongelukken.
• Betrek je leerlingen in drie stappen.
• Tien tips van leerling Ties.
• Hoe betrek je leerlingen bij onderwijsvernieuwing?

Wil je ook evalueren over een verandering in je school? Bekijk dan deze tips uit de routekaart veranderaanpak of bekijk alle fases uit het veranderproces.