Hoe introduceer je een device op school?

Een onbevangen klas, een bevlogen schoolleider en twaalf enthousiaste docenten. Met deze groep startte Effent twee jaar geleden een pilot met iPads. Wat was hun aanpak? Hoe deelden zij kennis? En hoe hebben ze het opgeschaald?

Stappenplan

Op basis van onderzoek bij andere scholen bedacht schoolleider Adriënne de Kock een stappenplan om het leren en werken met de iPad naast de bestaande methodes op de vmbo-school te introduceren. Tijdens haar master Onderwijskunde kwam ze tegen dat er vijf belangrijke bouwstenen zijn om duurzaam te kunnen vernieuwen, namelijk: intensief en doorlopend, gericht op het leren van leerlingen en het curriculum, verbonden met de visie van de school, gebouwd op sterke werkrelaties tussen docenten en coaching. Docent Judith van Sprundel doorliep het stappenplan en deelt haar ervaringen.

Stap 1: zorg voor de juiste randvoorwaarden

De eerste stap van schoolleider Adriënne was het regelen van alle randvoorwaarden zoals: wifi, leermiddelen, de keuze voor de reseller, het inrichten van de iPads met Zuludesk, de taakverdeling. “Ook hebben we ouders in het proces meegenomen: hoe worden leerlingen geselecteerd voor de iPad-klas en wie betaalt de iPads? Daarnaast hebben we ruimte en tijd gemaakt om docenten te faciliteren met centrale scholingsmomenten en een wekelijks ontwikkeluur. Docenten in de pilotgroep hebben extra uren gekregen. Deze kaders heb ik voorafgaand aan de werving uitgezet.”

Stap 2: docenten werven

De start met één iPad-klas uit leerjaar 1 was een bewuste keuze. “Ik wilde klein beginnen met zoveel mogelijk enthousiaste collega’s,” zegt Adriënne. Om docenten enthousiast te krijgen voor de iPad-klas organiseerde ze een kick-off, waarbij de onderwijsambities voor de komende jaren centraal stonden. “Ik vroeg: wie doet er mee? Meteen na de kick-off meldden de eerste docenten zich al aan. Om te zorgen dat de verschillende vakgroepen de pilot ook zouden bespreken, heb ik de aanmeldingen via de vakgroepleiders laten lopen. Al snel hadden we een team!”

Docent Judith werd meteen enthousiast. “Ik was klaar voor een nieuwe uitdaging in mijn werk.”

Stap 3: een teamgevoel creëren

Samen met een externe trainer zette Adriënne een tweedaagse (iCamp) op voor de twaalf docenten die zich hadden aangemeld voor de pilot. “Docenten verwachtten dat ze zouden leren met een iPad om te gaan, maar het ging vooral over onze visie op onderwijs en hoe we die vorm wilden geven. Het iCamp heeft bijgedragen aan de vorming van het team en heeft het enthousiasme van de docenten aangewakkerd.”

Voor Judith zorgde het iCamp ervoor dat de docenten los konden komen van de waan van de dag en echt de diepte in konden gaan. “Het heeft me bewust gemaakt van waarom ik doe wat ik doe en dat je van je fouten juist kunt leren. Ik ben in de pilot gestapt omdat ik zocht naar andere manieren van onderwijs geven. Het iCamp heeft daar een boost aan gegeven.”

Stap 4: aan de slag

De start van de pilotklas was hectisch, zegt Adriënne. Het uitdelen en opstarten van de iPads kostte veel tijd en er waren technische problemen. Het wekelijkse ontwikkeluur werd daarmee een beetje een klaaguurtje. Toch zorgde die gezamenlijke tijd ervoor dat de groep een team werd en elkaar wist te vinden. De per ongeluk ontstane bijnaam ‘piloten’ voor de docenten droeg daar ook aan bij.

Judith: “Voor het ontwikkelen van materiaal bleek een lesuur te kort, maar de ontwikkeluren zorgden er wel voor dat we ons echt een team voelden. We wisten van elkaar waar we mee bezig waren, gaven elkaar tips en vonden herkenning in de problemen waar we tegenaan liepen.”

Stap 5: evalueren

Voor Adriënne was de pilot verbonden aan haar afstudeerscriptie. Bij de enquête scoorde de pilotklas op alle didactische vragen significant beter dan de afgelopen jaren en ook beter dan de andere klassen. Ook gaven docenten aan zichzelf meer bekwaam te vinden op het gebied van digitale didactiek. Ten slotte hebben leerlingen lesobservaties gedaan, waaruit bleek dat de lessen van de ‘piloten’ meer afwisseling hadden dan andere lessen.

Judith beaamt dat de iPad voor meer variatie in de les heeft gezorgd. “Daar profiteren de leerlingen van én het maakt mijn werk leuker.” Tijdens de pilot introduceerde ze iTunesU voor het uitwisselen van materiaal met de leerlingen en om de classroom te flippen. Daarnaast doet ze veel meer met formatieve evaluatie en ze maakt bewustere keuzes in het curriculum. “Ik ben meer in leerdoelen gaan denken, in plaats van dat ik braaf het boek doorwerk.”

Stap 6: opschalen

Om docenten te werven voor het tweede pilotteam organiseerden de ‘piloten’ een werkconferentie. De pilotgroep groeide van 12 naar 26 docenten, waardoor er dit jaar twee nieuwe pilotklassen startten. De start van het schooljaar verliep deze keer beter, maar het ontwikkeluur kwam vanwege de groepsgrootte te vervallen. “Daarom organiseren we een aantal studiemiddagen voor het hele team. Minder frequent, maar wel intensiever.”

Judith vindt de input van de tweede lichting ‘piloten’ erg fijn. “Het is leuk om te zien hoe een aantal meteen een weg hebben gevonden in het lesgeven met de iPad.” De pilot heeft eraan bijgedragen dat Judith zich verder is gaan ontwikkelen als docent. Ze is inmiddels door Apple benoemd als Apple Distinguished Educator (ADE). “Ik heb nu een wereldwijd netwerk van ADE’s tot mijn beschikking waarbij ik inspiratie vind, maar ook hulp krijg bij het oplossen van problemen.”

Hoe nu verder?

“Over twee jaar werken alle leerlingen met een iPad. Hoewel sommige collega’s dit een grote stap vinden, merken we dat het rust geeft in de organisatie en dat nu ook de collega’s die wat terughoudender waren meegaan in de ontwikkeling.” Daarnaast zou Adriënne graag willen dat collega’s nog meer van elkaar gaan leren. Door vaker bij elkaar in de les te kijken, meer aan intervisie te doen en ook eens op een andere school te gaan kijken. “Die wens is er ook bij de docenten. Dat is weer een mooie volgende stap!”

Effent neemt deel aan het tweede leerlab Digitale Didactiek.

Meer lezen over devices?

• Voorbeeld draaiboek – Hoe voer je een device in op school?
• Welke fases doorloop je bij het invoeren van devices?
• Belangrijke leerpunten tablet pilot