Wat is eigenaarschap?
Hoe meer een leerling in staat is om verantwoordelijkheid te nemen voor zijn/haar eigen leerproces des te meer eigenaarschap van het leren hij/zij vertoont. Het begrip eigenaarschap staat niet op zichzelf maar is verbonden met een breed scala aan begrippen zoals learner agency, motivatie, betrokkenheid, zelfsturing en metacognitieve vaardigheden. Eigenaarschap van leren is steeds belangrijker geworden in het onderwijs omdat de rol van de leerling verandert van passieve ontvanger naar meer autonome actor. Het vermogen om eigenaar van het eigen leerproces te zijn, is naast de schooltijd ook relevant voor het werkende leven dat steeds veranderlijker wordt.
Dit antwoord is gebaseerd op literatuuronderzoek door de Kennisrotonde. Meer weten over eigenaarschap, daaraan gerelateerde begrippen en de rol die de docent kan spelen? Zie ook Kennisrotonde: Hoe kunnen docenten het eigenaarschap van leerlingen in het voorgezet onderwijs versterken?
Zijn leerlingen in staat om zelfsturend gedrag te vertonen?
In de onderwijspraktijk bestaan er verschillende vormen van gepersonaliseerd leren. Aan de ene kant kan de sturing van het leren ten dele of volledig bij de docent worden gelegd. Aan de andere kant kan de leerling ook zelf het leerproces ter hand nemen. Het hangt van de leeftijd, kennis en ervaring van leerlingen af of zij zelfsturing aankunnen. Veel tieners kunnen nog niet volledig zelfstandig leren, omdat de hersenfuncties die voor dit leergedrag nodig zijn, nog niet volledig zijn ontwikkeld.
Zo veranderen het denkvermogen en de uitvoerende functies van de hersenen nog in belangrijke mate tijdens de adolescentie. Hersenen ontwikkeling zich door ‘rijping’, maar ook het opdoen van nieuwe ervaringen en uitdagingen zijn essentieel voor de ontwikkeling van de hersenen. Door onderzoekers wordt dan ook gewezen op het belang van stimulering van zelfsturing in het onderwijs. Door gepaste feedback, het uitdagen en inspireren van leerlingen en een motiverende rol van de docent kan zelfregulatie worden gestimuleerd. Daarnaast bevorderen de volgende factoren zelfsturing door leerlingen:
- Expliciete instructie van zelfregulerende strategieën die geïntegreerd zijn in de vakken.
- Geleidelijke overgang van sturing door docent naar zelfregulatie door leerling.
- Stimuleren van hardop denken door de leerlingen en het gesprek met hen aangaan over leren, leerprocessen en het vergaren van kennis.
- Aanwezigheid van een emotioneel ondersteunende omgeving van aanmoediging en veiligheid.
Dit antwoord is gebaseerd op literatuuronderzoek door de Kennisrotonde naar aanleiding van een vraag van het Scala College. Bekijk deze link voor het uitgebreide antwoord op de vraag en de bronnen die daarvoor gebruikt zijn:
Er is ook een praktijkvoorbeeld over geschreven op de website van Leerling 2020.
Leidt eigenaarschap tot betere leerprestaties?
Aan de basis van eigenaarschap ligt het vermogen van leerlingen om regie te kunnen voeren over hun leerproces. Hiervoor dienen zij in staat te zijn om leerstrategieën te combineren, zoals relateren, analyseren, structureren, oriënteren, plannen en evalueren. Ondanks dat er sterke aanwijzingen zijn, staat het niet vast dat zelfregulering tot betere leerprestaties leidt.
Dit antwoord is gebaseerd op literatuuronderzoek door de Kennisrotonde. Meer lezen over de meest effectieve leerstrategieë n om zelfregulering bij leerlingen te vergroten? Zie ook:
- Hoe kunnen leerlingen de regie over hun leerproces voeren, zodat hun leerprestaties omhoog gaan?
- Zelfgestuurd leren in de onderwijspraktijk.
Leidt eigenaarschap tot meer motivatie bij leerlingen?
In leersituaties waar meer sturing wordt gelaten aan leerlingen kunnen onder bepaalde voorwaarde een positieve invloed op hun motivatie hebben. Deci en Ryan (2018) stellen in hun zelfdeterminatietheorie dat leerlingen intrinsiek gemotiveerd raken als aan drie voorwaarden wordt voldaan:
- Autonomie: leerlingen hebben het gevoel te kunnen beslissen
- Competentie: leerlingen hebben het gevoel hun leertaken aan te kunnen
- Relatie: leerlingen ervaren een band te hebben met docenten, ouders en medeleerlingen
Leerlingen die sterk het gevoel hebben autonoom en competent te zijn en daarbij een goede relatie hebben met anderen, zijn sterker gemotiveerd om leertaken zelf op te nemen en eigenaar van hun leerproces te zijn.
Dit antwoord is gebaseerd op literatuuronderzoek door de Kennisrotonde. Meer context lezen over de rol van motivatie in relatie tot eigenaarschap? Zie ook:
- Pubers en verantwoordlijkheid nemen.
- Planvaardigheid leerlingen.
- Eigenaarschap van leerlingen versterken.
