Leerdoelen behalen in ‘Reis rond de wereld’

Docent aardrijkskunde Jeroen Verhaaren van het Citadel College introduceerde het project ‘Reis rond de wereld’. Het doel van dit project is om eigenaarschap bij leerlingen te vergroten. Lees de opzet.

Motivatie van leerlingen

In het project ‘Reis rond de wereld’ mochten leerlingen zelf kiezen wat ze leerden, hoe ze dat gingen doen en op welke manier dit getoetst werd. Gedurende periode 2, 3 en 4 van het schooljaar konden ze 2 uur per week – de tijd die voor aardrijkskunde op het rooster stond – hieraan besteden. Jeroen introduceerde het project in 3 havo en 3 vwo en koppelde het aan een onderzoek naar de motivatie van leerlingen.

De route

De methode vormde samen met de elektronische leeromgeving itslearning de leidraad voor de route. Jeroen: “Waar we voorheen voorin het boek begonnen en naar achteren toewerkten, mochten leerlingen nu kiezen met welk thema ze wilden beginnen.” Leerlingen konden kiezen uit acht thema’s: Nederland in de toekomst, het Nederlandse landschap, Nigeria, Chili, Europa, Amerika, Rusland en Brazilië. De voorwaarden waren dat ze minimaal vijf van deze thema’s afrondden en dat er minimaal zes toetsmomenten waren.

Reisdagboek

Gedurende het project hielden leerlingen een zogenoemd reisdagboek bij. Daarin schreven ze aan het begin van de les wat ze gingen doen en aan het eind van de les welke keuzes ze maakten en waarom ze deze keuzes maakten. Zo kon Jeroen monitoren waar de leerlingen stonden. Daarnaast gaven leerlingen om de paar weken aan hoe het met hun motivatie voor het vak aardrijkskunde was gesteld.

Leerdoelen beheersen

Elk thema werd afgerond met een toetsmoment. De manier van toetsen bepaalden de leerlingen zelf. Jeroen: “We hebben alle mogelijke vormen voorbij zien komen: van de skyline van een Amerikaanse stad tot een pop-up vulkaan. Maar ook presentaties, spellen, kranten, filmpjes en natuurlijk waren er ook leerlingen die gewoon een schriftelijke toets maakten.” Alles kon, zolang leerlingen maar konden aantonen dat ze de leerdoelen beheersten. “Hierdoor heb ik geleerd dat exact dezelfde papieren toets die iedereen tegelijk maakt, zeker niet het enige middel is om te checken of de leerdoelen zijn gehaald.”

“Iedereen geeft zijn eigen draai eraan”

Leerling Mila: “In het begin was ik verbaasd dat ik tijdens de aardrijkskundelessen gewoon naar het kunstlokaal mocht om iets moois te maken! Voor het eerste toetsmoment heb ik een stuwwal nagemaakt. Daarvoor heb ik eerst een samenvatting van het hoofdstuk geschreven, toen schetsen gemaakt en die uitgewerkt. Om aan te tonen dat ik de stof beheerste, heb ik er een A3 met informatie bijgedaan. Ik vond dit project heel leuk, daarom ben ik er helemaal ingedoken en is het beter blijven hangen. Ik denk dat het succes van het project is dat iedereen zijn eigen draai eraan geeft.”

Investering

De start van het project vraagt om een investering, omdat alle stof moet worden klaargezet. Daarna is het slechts een kwestie van aanvullen en bijhouden. Jeroen: “Voor alle hoofdstukken hebben we heldere leerdoelen geformuleerd en toetsen, presentaties, antwoorden en filmpjes klaargezet in itslearning.” Het bijhouden van de voortgang van leerlingen kost de meeste tijd, zegt Jeroen. “Natuurlijk is dat arbeidsintensiever dan de oude manier van lesgeven. Maar voor mij is het de investering waard.”

Rol van de docent

Dit project vraagt om een andere rol van de docent. “Meer op de achtergrond, coachend en begeleidend en minder sturend.” Jeroen zat soms op zijn handen als er iets mis dreigde te gaan. “De kunst is om de leerling vertrouwen te geven en te motiveren zelf aan het werk te gaan.”

“Belangrijk om invloed te hebben op wat ik leer”

Leerling Chimène: “Ik vind het belangrijk om invloed te hebben op wat ik leer. Daarom vond ik het erg leuk om mee te doen aan het project ‘Reis rond de wereld’. Ik koos de landen die mij het meest interessant leken. Sommige leerlingen maakten in plaats van een toets de mooiste creaties, dat was heel inspirerend. Zelf koos ik ervoor om steeds een samenvatting van het hoofdstuk te maken, waar ik een cijfer voor kreeg. Voor mij werkt deze manier van leren heel fijn. Ik ben er gemotiveerder door geraakt en heb hogere cijfers gehaald.”

Meer structuur

Na het eerste jaar van de pilot is aan de hand van het motivatieonderzoek een aantal conclusies getrokken. Zo bleek dat de meeste leerlingen behoefte hadden aan meer structuur. Ook bleek het leer- en verwerkingstempo omlaag te zijn gegaan. Jeroen: “Het viel ons een beetje tegen dat als je leerlingen de vrije hand geeft het tempo omlaag gaat. Een mogelijke verklaring is dat de ze ineens veel vrijheid krijgen en nu nog niet de vaardigheden beheersen om dit de managen.” Wel gaven de leerlingen aan deze manier van werken motiverend te vinden.

Hoe verder?

Naar aanleiding van deze conclusies zijn de lessen voor dit schooljaar strakker ingepland. Iedereen begint met hetzelfde thema, waarna ze zelf twee thema’s mogen kiezen. Dan behandelen ze weer een gezamenlijk thema, waarna ze het jaar afsluiten met twee thema’s naar keuze. Na tien lessen tonen leerlingen aan dat ze de leerdoelen hebben gehaald. De gezamenlijke thema’s worden getoetst in de toetsweek met een schriftelijke toets. Buiten deze toetsweken om zijn leerlingen nog steeds vrij om te kiezen op welke wijze ze aantonen de leerdoelen te beheersen.

Heldere leerdoelen

Jeroen ziet dat verschillende collega’s, ook van andere vakken, onderdelen van deze werkwijze overnemen. Zijn conclusie: “Deze manier van werken vergroot het eigenaarschap bij leerlingen. Wel is het moeilijker – als je leerlingen zelf laat kiezen hoe ze getoetst willen worden – om diepgang te toetsen. We gaan daarom nog sterker inzetten op heldere leerdoelen.”

Wil je weten welke vragen en antwoorden er leven over leerdoelen bij andere docenten? Ga naar Edualdo.nl.

Het Citadel College maakt deel uit van het leerlab Klassikale context.

Meer lezen

Wil je ook een plan van aanpak ontwikkelen voor een verandering in je school? Bekijk dan deze tips uit de routekaart veranderaanpak of bekijk alle fases uit het veranderproces.

, ,

Comments are closed.