21e eeuwse vaardigheden

Eén visie, één taal

Het leerlab 21e-eeuwse vaardigheden heeft ontwikkellijnen, rubrics, lesvoorbeelden en een digitaal systeem opgeleverd waarmee scholen vaardigheden kunnen opnemen in hun curriculum. Wat hebben de leerlabscholen zelf geleerd en hoe gaan zij verder? “Je hebt pas een leerlijn vaardigheden als alle mensen die ermee werken, hetzelfde doen en dezelfde taal spreken.”

Basis-ontwikkellijn
In ruim twee jaar tijd hebben de zes leerlabscholen met hulp van coaches en externe partners als SLO onder meer bereikt dat er voor elke 21e-eeuwse vaardigheid een basis-ontwikkellijn is geformuleerd, dat er voor diverse vaardigheden rubrics zijn gebouwd (op papier en digitaal) en dat er voorbeeldlessen liggen waar andere scholen hun voordeel mee kunnen doen.

Op de kaart
Het leerlab heeft de 21e-eeuwse vaardigheden op de kaart gezet, vindt teamleider Tilly Ubaghs van Revius Wijk terugkijkend. “Wij hebben allemaal binnen onze eigen scholen aan 21e-eeuwse vaardigheden gewerkt en de producten en uitkomsten met elkaar gedeeld. Als je het allemaal bij elkaar optelt, is het heel wat. Ik denk dat dit leerlab er echt aan heeft bijgedragen dat vaardighedenonderwijs niet meer is weg te denken uit Nederlandse scholen.”

Vliegwiel
Deelnemers zijn enthousiast over de ontwikkelruimte en de faciliteiten die het leerlab met zich meebracht. “Je kunt mensen vrijmaken, je hebt de beschikking over een coach… Dat is het vliegwiel waardoor ontwikkeling mogelijk wordt”, zegt conrector Bert Schuller van het Arte College.

Onderdeel van beleid
Als belangrijke voorwaarde om 21e-eeuwse vaardigheden echt van de grond te krijgen, noemen diverse scholen dat de ontwikkeling wordt vastgelegd in het schoolbeleid. Bert: “Op het Arte College hebben wij een kunst- en cultuurprofiel en daar horen sinds jaar en dag de Arte-vaardigheden bij. Die vormden de legitimatie waardoor het ontwikkelen van vaardighedenrubrics werd gezien als een belangrijk project en niet als ‘een idee van een klein groepje’.” Om vergelijkbare redenen krijgen 21e-eeuwse vaardigheden op Revius Wijk een belangrijke plek in het nieuw te ontwikkelen schoolplan.

Eén visie
In alle gevallen is het ontwikkelen van een duidelijke visie op vaardigheden een belangrijke eerste stap, beklemtoont teamleider Bas Smies van het Bataafs Lyceum. Zijn school ontwikkelde op basis van het bestaande digitale platform Comprendo, een eigen variant (Comprendo BL) die de vaardighedenontwikkeling van leerlingen inzichtelijk maakt.

Eén taal
Hoe enthousiast hij er ook over is, ook Comprendo BL is niet zaligmakend, vindt Bas: “Je hebt pas een leerlijn vaardigheden als alle mensen die ermee werken, hetzelfde doen en dezelfde taal spreken. Je moet het er heel vaak met elkaar over hebben. Mijn advies is om daar echt de tijd voor te nemen. Dat is best lastig: een gesprek over vaardigheden wordt al snel te vaag of juist te productgericht. Maar als je niet goed weet wat je eronder verstaat en wat je ermee wilt, heeft het ook geen zin om een meetinstrument te maken.”

Gewoon doen
In de ervaring van het Arte College is het juist belangrijk om niet te lang te blijven praten. Bert: “Als je vaart wilt houden in de ontwikkeling, organiseer dan vooral werkbijeenkomsten, geen discussiebijeenkomsten. Als je maar blijft discussiëren, kom je niet tot uitvoering. Je komt verder door maar gewoon te gaan doen. Dat geeft ook meer voldoening, zeker als mensen op het moment van bijeenkomen al een lange werkdag achter de rug hebben.”

Onderwijsontwikkelgroep
Op diverse leerlabscholen speelde een onderwijsontwikkelgroep een centrale rol in de vaardighedenontwikkeling. Tilly van Revius Wijk: “Bij ons heeft deze groep nu lijntjes naar mensen in alle teams en vervult zij als het om ontwikkeling gaat echt een voorbeeldfunctie in de school. Ik kan het iedereen adviseren: verzamel enthousiaste mensen om je heen en geef ze de vrije hand om te experimenteren. Maar neem daarbij wel de andere collega’s goed mee. Je bent snel geneigd om met de voorlopers door te rennen en de achterhoede uit het oog te verliezen.”

Katalysator
Op Revius Wijk leidde het werken aan 21e eeuwse vaardigheden ook tot een andere ontwikkeling. De school realiseerde zich dat docenten die leerlingen in hun vaardighedenontwikkeling willen ondersteunen, goed moeten kunnen coachen. Er kwam een traject didactische coaching voor docenten, gevolgd door een traject leidinggevend coachen voor de schoolleiding en een train-the-trainer-traject, zodat docenten voortaan in eigen huis tot coach kunnen worden opgeleid. Tilly: “Zonder het leerlab was dit allemaal niet gebeurd.” Het leerlab 21e eeuwse vaardigheden heeft samen een Hoofd, Hart en Handen-lijst samengesteld met daarop de kwaliteiten van een docent om 21e eeuwse vaardigheden te kunnen integreren in de les.

Tevreden
De meeste scholen kijken heel tevreden terug op wat het leerlab voor hun school heeft opgeleverd. Het eind van het leerlab betekent allerminst het eind van hun vaardighedenontwikkeling. Zo hoopt Revius Wijk over vier jaar een monitoringsysteem voor vaardigheden ingevoerd te hebben, gaat het Arte College op zoek naar een digitale oplossing voor de inzet van de rubrics bij gepersonaliseerd leren en werkt het Bataafs Lyceum verder aan Comprendo BL, dat binnenkort behalve in het eerste leerjaar van de masterclass-stroom ook wordt ingevoerd bij Havisten Competent.

Praktijkvoorbeelden vanuit het leerlab

 

Deelnemende scholen

Arte College

Almere
vmbo-k | vmbo-(g)t | havo | vwo
816 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Bataafs lyceum

Hengelo
havo
800 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Montessori Lyceum Flevoland

Almere
vmbo-k
936 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Revius Lyceum

Wijk bij Duurstede
vmbo-(g)t | havo | vwo
925 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Het Stedelijk

Zutphen
vmbo-(g)t | havo | vwo
810 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Valuascollege

Venlo
vmbo-b | vmbo-k | vmbo-(g)t | havo | vwo
2513 leerlingen

Praktijkvoorbeelden

Vragen over het leerlab?

Mail dan naar info@schoolinfo.nl.