“Leid je kinderen op voor hun toekomst of voor jouw verleden?”
Op de vmbo-locatie van het Stedelijk College Eindhoven staat sinds een aantal jaar eigenaarschap centraal, zowel voor de leerling als voor de docent. “Om eigenaarschap bij leerlingen te vergroten, is eigenaarschap van het onderwijs bij docenten een voorwaarde.”
De basis
Het Stedelijk College in Eindhoven wil niet alleen dat leerlingen op eigen niveau, tempo en interesse leren om zo eigenaar te zijn van het leerproces. Ook wil de school dat docenten zich eigenaar voelen van hun onderwijs. Deze visie was het uitgangspunt om een aantal jaar geleden het onderwijs stap voor stap anders in te gaan richten. Theo van der Maazen, onderwijsontwikkelaar en docent: “We verzamelen bouwstenen, zodat we aan gepersonaliseerd leren kunnen bouwen.”
Horizongebieden
Leerlingen maken op het Stedelijk College veel eigen keuzes. Zo kunnen ze in de onderbouw kiezen uit drie horizongebieden, die aansluiten bij verschillende interesses en talenten. Leerlingen ontdekken in die horizongebieden wat ze goed kunnen, wat ze leuk vinden en wat ze er later mee willen doen. Elke week worden er vijf lesuren besteed aan het gekozen horizongebied. De horizongebieden zijn:
- Sportplaza: Economie en Sport
- Technoworld: Techniek
- Lifestyle: Zorg en Welzijn
Keuzevakken
In het eerste leerjaar volgen de leerlingen twee horizongebieden. Het tweede jaar kunnen ze ervoor kiezen om zich in deze gebieden te verdiepen of juist een ander horizongebied te kiezen en hun kennis te verbreden. Naast de horizongebieden zijn er ook zogenaamde ster-uren. Ster-uren zijn vrij invulbare uren, die leerlingen kunnen gebruiken voor extra hulp of om eens iets heel anders te doen. Pianospelen bijvoorbeeld. Tot slot is er in de bovenbouw een uitgebreid aanbod aan keuzevakken waaruit leerlingen kunnen kiezen. Het kan zo zijn, dat een leerling met het profiel Zorg en Welzijn als keuzevak meubelmaken kiest.
Reflecteren
Op het Stedelijk College worden regelmatig reflectiemomenten ingepland. Leerlingen worden, door bewust eigen keuzes te maken, gemotiveerd om na te denken over: ‘Wat past bij mij?’, ‘Wat wil en kan ik?’ en ‘Wat heb ik nodig’? Tijdens deze reflectiemomenten motiveren leerlingen hun keuzes.
Sterke argumenten
Theo: “Vaak is het in het eerste jaar voor leerlingen nog lastig om een keuze te motiveren, maar hoe langer ze hier rondlopen, hoe beter dat gaat. Je ziet leerlingen hierin groeien. Met het argument ‘omdat ik het leuk vind’ nemen we geen genoegen. De motivatie moet iets toevoegen. De leerling met het Zorg en Welzijn-profiel vindt misschien het creatieve aspect binnen meubelmaken aantrekkelijk, dat vind ik een prima argument.”
Organisatiestructuur
Doordat er gekozen is om te werken in verticale teams, is er geen ‘knip’ meer tussen de onder- en bovenbouw. Arjan Daelmans, lid directieteam: “Het voordeel hiervan is dat docenten van begin tot eind betrokken zijn bij hun leerlingen. Dat vinden wij heel belangrijk. Daarom hechten we ook veel waarde aan Loopbaanoriëntatie- en begeleiding (LOB, red). Een LOB-coach (mentor) heeft ongeveer tien leerlingen onder zijn of haar hoede en begeleidt deze kinderen drie jaar lang. Er ontstaat zo een betrokkenheid die ervoor zorgt dat de leerling goed voorbereid zijn of haar vervolgstap kan maken.”
Zelf lesmateriaal ontwikkelen
Gepersonaliseerd leren vereist ook een andere benadering van het onderwijs door docenten. Vaksecties worden bijvoorbeeld gestimuleerd om zoveel mogelijk zelf lesmateriaal te arrangeren en ontwikkelen. Docenten moeten kennis hebben van het curriculum en ook in staat zijn dit op verschillende manieren in te vullen en aan te bieden. Theo: “Om eigenaarschap bij leerlingen te vergroten, is eigenaarschap van het onderwijs bij docenten een voorwaarde.”
Keuzemarkt
Bij de keuzevakken in de praktijkvakken in de bovenbouw van het vmbo hebben docenten ook veel ruimte om het vak naar eigen inzicht vorm te geven. Om een goede keuze te kunnen maken, wordt er in het voorjaar een keuzemarkt gehouden voor bovenbouwleerlingen. Zij krijgen een profielkaart met daarop alle vakken. Naast het kiezen van een vak, moeten ze ook een korte motivatie geven. Docenten en leerlingen gaan in gesprek over de beste keuze voor de leerling. Docenten proberen leerlingen natuurlijk ook te enthousiasmeren voor hun keuzevak.
Verandering
Het Stedelijk heeft eerst een visie bedacht en zijn toen gaan bedenken hoe ze dit in de praktijk konden brengen. Het vergroten van de keuzevrijheid van leerlingen betekende dat docenten hun manier van onderwijzen ook anders gingen aanpakken. Theo: “In het hele proces zoekt ieder zijn rol. Dit is soms best lastig. Maar uiteindelijk moet iedereen mee in deze ontwikkeling. Ik denk dat alle docenten zich de vraag moeten stellen: ‘Leid ik kinderen op voor hun toekomst of voor mijn verleden?’ We doen het voor de kinderen, dat zijn de winnaars van morgen.”
Het Stedelijk College Eindhoven maakt deel uit van het leerlab Docent eigenaar leerproces.
Comments are closed.