Formatief lesgeven met én zonder cijfers. Hoe werkt dat?
Na een jaar lesgeven zonder cijfers besloot Anke Swanenberg, docent Nederlands aan het Liemers College, toch weer met cijfers te gaan werken. “Het gaat om het leerproces van de leerling. Daar hoort een mooie balans tussen formatief en summatief ook bij.”
Klein beginnen
Anke startte vorig jaar bij Nederlands met lesgeven zonder cijfers. Dit begon klein, met één opdracht bij één klas. Ze experimenteerde en paste op basis van eigen bevindingen en feedback van leerlingen de werkwijze aan.
Schrijfopdracht in 5 stappen
Anke heeft haar leerlingen een schrijfopdracht van 250 woorden laten maken met als thema ‘introduceer jezelf’. De opdracht bestaat uit 5 stappen:
- Leerlingen bedenken criteria voor de tekst
- Leerlingen schrijven een tekst
- Leerlingen ontvangen een beoordeling in de vorm van ‘in ontwikkeling, in orde of uitstekend’, met daarbij feedback per criteria
- Leerlingen verbeteren hun eigen tekst
- Leerlingen noteren schrijftips voor de toekomst
Inzicht leerlingen
Door deze formatieve werkwijze merkte Anke dat leerlingen meer inzicht hebben in waar ze mee bezig zijn en hoe ze beter kunnen worden in een vaardigheid of het onderwerp. “Omdat ze vooraf meedenken over de criteria, snappen zij beter waar de te behalen doelen aan moeten voldoen. Ze vinden het cijferloos systeem over het algemeen fijner. Vooral de manier van feedback geven, vinden ze prettig: ze weten wat ze moeten doen om zichzelf te verbeteren.”
Een systeem in een systeem
Waarom dan toch weer met cijfers werken? Anke: “We werkten alleen bij Nederlands op deze manier. Ons experiment was een systeem in een systeem, dat zorgde voor ruis.” Leerlingen kwamen voor keuzes te staan: een summatieve toets bij scheikunde of een herkansbaar meetmoment bij Nederlands. “Ik snap dat ze dan voor de summatieve toets kiezen en het meetmoment overslaan. Leerlingen worden binnen het huidige onderwijssysteem beloond door cijfers en het wringt als je die stimulans maar bij één vak van hen ‘afpakt’.”
Formatief met cijfers
Daarom kiest Anke nu voor formatief lesgeven met cijfers. “Formatief gaat niet om het wel of geen cijfers. Het gaat om het leerproces van de leerling. Vanaf komend jaar sluiten mijn leerlingen een vaardigheid dus weer af met een cijfer. Maar wel na een heel procesmatig leertraject, waarin ze van al hun fouten kunnen leren.”
Formatief evalueren in de hele onderwijsstructuur
Het experiment bood Anke en haar collega’s de kans om kritisch naar hun onderwijs te kijken. “De dingen die werken nemen we mee naar volgend jaar en we laten de dingen los die in de praktijk (nog) niet werken. Als school gaan we een plan voor de lange termijn maken, zodat we formatief evalueren passend in onze hele onderwijsstructuur kunnen implementeren.”
Aan de slag?!
Wil jij ook een begin maken met formatief evalueren? Dit is de gouden tip van Anke: “Leer van je eigen fouten en luister naar de leerlingen, dan kom je vanzelf tot verbeterpunten”.
Contact
Heb je vragen naar aanleiding van de presentatie neem dan contact op met Anke Swanenberg, a.swanenberg@liemerscollege.nl. Het Liemers College neemt deel aan het leerlab Verbinding, content, curriculum en platform.
It’s not important to be better than someone else, but to be better than yesterday………
citaat Jigoro Kano
Bij ons op school (Het Nieuwe Lyceum) wordt bij Engels ook zonder cijfers gewerkt. Ik geef nog wel cijfers, maar daar blijft het niet bij. Het is echt heel toevallig dat ik ook net een schrijfopdracht heb laten maken (en becijferd). Ik heb uitgebreide feedback gegeven en de leerlingen een reflectieoodracht laten maken. Ze moesten aangeven wat ze goed hadden gedaan en wat beter kon. Daarnaast wilde ik dat ze aangaven wat ze zelf zouden kunnen doen om volgende keer een (nog) beter resultaat te krijgen en hoe ik hen daarmee zou kunnen helpen. Naar aanleiding van die reflectie gaan we verder met het leerproces. Ik ben heel blij met het resultaat van de opdracht tot nu toe. Het cijfer is dus geen eindstation. Het is een tussentijdse, maar wel duidelijke “meting” op weg naar (in dit geval) H5. Ik voel nu wel (de invloed van mijn “cijferloze” sectiegenoten) dat ik nog dit jaar een 2e “meting” zou willen doen en met een (hopelijk en waarschijnlijk) nog beter resultaat om het cijfer dan op te hogen.