Meer maatwerk in toetsen

Aansluiten bij het leerproces van de leerling is het hoofddoel in de onderwijsvisie van het Ichthus College. Met talentontwikkeling willen zij het hoogst haalbare uit hun leerlingen halen. In het toetsbeleid hebben zij daarom gekozen voor een onderscheid tussen summatief en formatief toetsen. Toetsexpert Minke de Vries licht dit toe.

Hoe sluit het nieuwe toetsbeleid aan bij jullie onderwijsvisie?

“Een onderdeel van onze visie is het willen aansluiten bij het leerproces van de leerling. Dit willen wij bereiken door formatieve toetsing bewuster onderdeel uit te laten maken van ons onderwijs. Concreet betekent dit dat binnen een aantal vakgroepen, de kleinere SO’s niet meer een cijfer krijgen die meetellen (of een weging 0 krijgen). In plaats daarvan worden SO’s gebruikt als meetmoment op weg naar de summatieve toets. Leerlingen analyseren het SO met elkaar of met de docent. Het doel is dat de leerling weet waar hij/zij staat in het leerproces (feedback), maar dat de leerling ook weet wat hij/zij moet doen om zichzelf te verbeteren (feedforward).”

Wat is het effect op de leerlingen?

“We ervaren dat een deel van onze leerlingen concreter weet welke onderdelen nog aandacht nodig hebben en op welke wijze ze dit moeten aanpakken. Wat we helaas nu ook zien is dat een deel van de leerlingen die goed heeft gescoord op het diagnostisch SO denkt er al te zijn en zich nauwelijks meer voorbereid op de summatieve toets en toch onderuit gaat. Dit maakt onderdeel uit van het leerproces waarbij zowel docenten als leerlingen nog moeten wennen aan het formatieve toetsen. We kijken met elkaar naar oplossingen.”

Jullie zetten daarnaast ook in op de verbetering van de kwaliteit van de toetsen. Hoe doen jullie dat?

“Dit doen we door scholing aan te bieden op het gebied van toetskwaliteit en door toetscoaches op te leiden binnen de school. Zij gaan collega’s ondersteunen als expert binnen de vakgroep en aandacht besteden aan ons toetsbeleid. Daarnaast hebben we de regelgeving rondom de organisatie van toetsen en tentamens aangescherpt. Dit is een streng doch rechtvaardig toetsbeleid, hiermee willen we leerlingen in de actieve leerstand krijgen waardoor deze geprikkeld worden om het hoogst haalbare uit zichzelf te halen.”

Bekijk ook de presentatie van Minke de Vries over het ontwikkelen, vormgeven en uitvoeren van het toetsbeleid binnen het Ichthus College.

Wat merken leerlingen van het nieuwe toetsbeleid?

“Binnen een aantal vakgroepen wordt nu al vaker formatief getoetst, daar merken de leerlingen het dus aan de verschuiving van de manier van toetsen. De leerlingen zijn gewend om cijfers te krijgen, dus ze moeten wennen aan de nieuwe situatie. Zowel leerlingen als ouders zien wel steeds meer het nut van deze manier van toetsen. Toch blijft het belangrijk om het toetsbeleid goed uit te leggen middels informatieavonden en de nieuwsbrief. Dat er minder toetsmomenten zijn die meetellen wordt niet door alle leerlingen als positief ervaren. In tegenstelling tot wat die leerlingen denken, is het onbeperkt aanbieden van kansen, zoals herkansingen, niet altijd het beste voor ze. Het stimuleert niet de actieve leerhouding die wij het liefste zouden zien.”

Wat merken docenten ervan?

“De reacties van docenten zijn wisselend. Geen cijfers geven voor formatieve toetsen wordt door sommige collega’s als heel positief ervaren. Andere docenten denken dat leerlingen zonder cijfers niet meer zouden leren. Er bestaan dus verschillende visies op toetsen, dit leidt tot gesprekken over het ‘waarom’. Bijvoorbeeld: waarom doen we dingen zoals we die altijd al doen? Het toetsbeleid is daarmee een agendapunt binnen de teams en de vakgroepen. Ik ben ervan overtuigd dat deze wijze van toetsen een meerwaarde is voor zowel de leerling als de docent. Zo worden er geen opdrachtjes meer gegeven ‘om het cijfer op te kunnen halen’, de cijfers die leerlingen halen geven een reëel beeld van het kunnen van de leerling.”

Hoe zouden andere scholen aan de slag kunnen gaan met een toetsbeleid?

“En toetsbeleid start met kennis. Er is ontzettend veel onderzoek gedaan naar toetsen binnen het onderwijs. Om binnen je school een constructief gesprek hierover te kunnen voeren en de juiste keuzes te kunnen maken, is het van belang dat je allemaal dezelfde taal spreekt. Deze vragen kunnen daarbij helpen: Wat is eigenlijk een goede toets? Welke wijze van toetsen is wel of niet effectief? Wat betekent dat voor onze organisatie?”

Zijn er nog andere tips?

“Denk daarnaast aan scholing van alle betrokkenen. Zorg dat er tijd en ruimte is om aandacht te besteden aan het toetsbeleid. De belangrijkste beslissingen voor onze leerlingen worden immers gemaakt op basis van de resultaten van deze toetsen.”

Het Ichthus College maakt onderdeel uit van het leerlab Curriculumbewustzijn.