“Onderzoek op school geeft impuls aan gesprek met collega’s”

Op X11 media en vormgeving locatie Notenboom hebben leerlingen de regie over het behalen van kerndoelen. De school heeft onderzoek laten doen naar de effecten van deze onderwijsvernieuwing. Docent Marion Willemsen: “Ondanks dat er geen effect is gemeten ten opzichte van de controlegroep geeft het onderzoek een impuls aan het gesprek met leerlingen en collega’s.”

Leervragen en kerndoelen

Leerlingen van drie eerstejaars vmbo-klassen hebben vorig jaar bij vier vakken gewerkt in korte onderzoekscycli naar aanleiding van een eigen leervraag. In een onderzoekscyclus bedenkt de leerling zelf een leervraag die aansluit bij een of meer kerndoelen, maakt de leerling een planning van de benodigde activiteiten en bedenkt hij/zij het eindproduct dat aantoont dat het kerndoel is behaald. Wanneer een leervraag verschillende vakken raakt mogen leerlingen vakoverstijgend aan hun leervraag werken.

Logboek

Samen met de docent maakt de leerling van tevoren afspraken die worden opgenomen in het zogeheten ‘leerpact’. Leerlingen houden zelf hun voortgang bij in een logboek. Aan het eind van een blok worden de logboeken opgenomen in het digitaal portfolio. Lees ook het stuk Werken met leervragen voor een uitgebreidere beschrijving van de nieuwe werkwijze van het X11.

Onderzoek en gebruikte tools

Het onderzoek dat het X11 naar de onderwijsvernieuwing heeft laten doen, geeft inzicht in de mate van tevredenheid en het eigenaarschap bij leerlingen. Om eigenaarschap bij leerlingen te meten, is gebruikgemaakt van een vragenlijst over motivatie en een vragenlijst over zelfregulatie. De metingen hebben plaatsgevonden bij de onderzoeksgroep en bij een controlegroep. Naast vragen over ervaringen met en effectiviteit van de onderwijsvernieuwing, ging het ook om de uitvoering van de vernieuwing.

Geen aantoonbaar effect

Het onderzoek heeft geen toegenomen eigenaarschap aangetoond in de klassen waar de onderwijsvernieuwing is doorgevoerd ten opzichte van leerlingen in de controlegroep. Er is geen effect aangetoond ondanks dat de werkwijze van de onderzoeksgroep en de controlegroep erg van elkaar verschilt.

Mate van eigenaarschap

Waarom een toename van eigenaarschap als gevolg van de onderwijsvernieuwing niet is aangetoond, is op basis van de data niet vast te stellen. Een verklaring volgens Marion kan zijn: “Leerlingen kiezen specifiek voor onze school omdat ze creatief bezig kunnen zijn. Ook mogen zij al vakken volgen op een hoger niveau. Deze factoren dragen wellicht al bij aan hun motivatie en mate van eigenaarschap”. Het onderzoeksrapport geeft nog een andere verklaring: het eigenaarschap kan wel gestegen zijn, maar het kan zijn dat dit niet gebleken is uit de data omdat leerlingen met verhoogd bewustzijn de vragenlijst meer zelfkritisch hebben ingevuld.

Mate van tevredenheid

Leerlingen en docenten zijn volgens het onderzoeksrapport wel zeer enthousiast over de vernieuwing en schrijven dit toe aan aspecten die duiden op een groei in eigenaarschap. “Leerlingen zijn gemotiveerd, nemen verantwoordelijkheid, stellen zichzelf doelen en vragen feedback aan elkaar. Leerlingen gaven aan dat ze door de manier van werken en de keuzevrijheid beter konden leren omdat ze hun leeractiviteiten konden laten aansluiten op hun interesse. Kortom: docenten en leerlingen schrijven hun tevredenheid over de interventie toe aan aspecten die duiden op een groei in eigenaarschap.”
Bekijk het uitgebreide onderzoeksrapport.

Hoe verder?

Marion: “We willen komende jaren meer gepersonaliseerde routes aanbieden waarbij docenten met diverse expertises verantwoordelijk zijn voor een steeds wisselende groep leerlingen. Doordat leerlingen meer eigenaarschap krijgen en ook kunnen kiezen waar in de ruimte ze willen leren, zie je als docent duidelijker welke verschillen er zijn in gedrag. Hier kun je in je benadering op inspelen. We zien dat de onderwijsvernieuwing onze docenten gemotiveerder maakt doordat zij samen verantwoordelijk zijn voor een groep en elkaar actief feedback geven.”

Nog tips voor andere scholen?

Marion: “Zorg voor focus in je onderzoek. Het gevaar van onderzoek doen is dat je te groot en te breed wilt meten waardoor je resultaten vlak worden en je niet ophaalt wat je aanvankelijk wilde meten. Hoe groter de scope van je onderzoek wordt, hoe meer factoren er mee gaan spelen. Stel jezelf de vraag, wat moet er straks zichtbaar anders zijn? Dan krijgt je onderzoek betekenis.”

Zelf onderzoek doen naar eigenaarschap op school? Maak gebruik van de motivatietool, de zelfregulatietool of een van de andere tools uit de toolkit ‘Zelf onderzoek doen op je school’.

X11 neemt deel aan het leerlab Inrichten individuele leerroutes.

Comments are closed.