“Pittige meiden die het liefst zelf bepalen wat ze doen”
Hoe houd je een vmbo-klas met 24 meiden gemotiveerd die eigenlijk het liefst Uiterlijke Verzorging hadden gekozen maar door de vernieuwing examen doen in Zorg en Welzijn? Docent Jolanda Voogd van het Tabor College d’Ampte gaf ze ‘eigenaarschap’.
Verheugd
“Sommigen hadden zich al sinds de open dag toen ze in groep 8 zaten verheugd op het werken in de kapsalon en de schoonheidssalon. Helaas is sindsdien het examenprogramma veranderd en zullen ze examen doen in Zorg en Welzijn. Ze hebben weliswaar keuzevakken in de richting haar- en schoonheidsverzorging, maar ook werken met ouderen, kinderen, gehandicapten en in de facilitaire dienst hoort er nu bij. Voor sommige meiden een leuke toevoeging op het programma, voor anderen iets wat met veel tegenzin moet”, legt Jolanda uit.
Moeizame start
“Het schooljaar met deze groep begon niet lekker. Veel gemopper: ‘Ik had toch voor UV gekozen, waarom moet ik dan schoonmaken?’ Deze methode werkt voor mij en de leerlingen voor geen meter. Het zijn pittige meiden die het liefst zelf bepalen wat ze doen.” Voor Jolanda was dit reden om het roer volledig om te gooien. De ideeën over leerlingen zelf laten plannen en zelf leeractiviteiten te laten kiezen zaten al in haar hoofd, maar nu was er een aanleiding om er ook echt mee te beginnen. De meiden zelf zagen er ook wel brood in; meer eigen inbreng klonk hen goed in de oren.
Leerdoelen opstellen
Vanuit de kerntaken voor Zorg en Welzijn heeft Jolanda toen een lijst met leerdoelen opgesteld die voor leerlingen te begrijpen zijn en passen bij het thema ‘kinderen’. Een leerdoel is bijvoorbeeld: ‘Ik kan informatie geven over bedplassen bij schoolkinderen en hulpmiddelen uitzoeken hierbij.’ Samen met voorbeeldopdrachten, een toetsplanning, begrippenlijst en vaardighedenlijst heeft ze dit voor de leerlingen in de Google Classroom gezet. De leerdoelen zijn ingedeeld op thema. De leerlingen krijgen vooraf een datum waarop een bepaald ’thema’ af moet zijn.
Keuze in planning en activiteit
“De leerlingen beginnen de eerste les met het maken van een planning voor hun groepje. Ze bekijken samen welke leerdoelen ze in welke les willen behalen en welke leeractiviteit hier bij past. Het ene groepje maakt bij leerdoel 1 een PowerPointpresentatie, een ander groepje een filmpje en weer een ander groepje een folder. Elk groepje kiest een manier van verwerken die bij hun past en elk groepslid heeft hier inbreng in. Al snel zie je een duidelijke rolverdeling. De leiders spreken hun groepsleden aan wanneer de planning niet nagekomen wordt.”
Rol docent
De rol van Jolanda is veranderd. Zij geeft ‘colleges’ over de theorie en haar collega Jannie van der Heijden geeft workshops over de praktijk. De leerlingen schrijven zichzelf hiervoor in. Tussendoor is ze aan het coachen en loopt ze rond over het plein waar de leerlingen zelf aan het werk zijn. “De sfeer op het plein is veranderd, de leerlingen werken en praten rustig. Dit terwijl ze aan het begin van het jaar veel mopperden en veel geluid maakten. Natuurlijk wordt er nog gekletst en gebruikgemaakt van social media, maar doordat de verantwoordelijkheid bij hen ligt weten ze dat ze iets moeten gaan doen.”
Beoordeling
“De leerlingen worden op verschillende manieren beoordeeld met theorietoetsen, vaardighedentoetsen, bepaalde opdrachten/leerdoelen die ik er los uit pak, maar ze krijgen ook een cijfer voor de ‘bewijzen’ die ze voor de leerdoelen inleveren. Deze beoordeel ik met behulp van een rubric. Een bewijs kan onvoldoende, voldoende of goed zijn. Onvoldoende betekent opnieuw maken, het leerdoel is dus niet behaald. De hoeveelheid toetsen zou ik het liefst terugvoeren, maar ik zit vast aan een tweejarig PTA waar ook mijn collega’s die op de ‘ouderwetse’ manier werken mee uit de voeten moeten kunnen en dat hierop geschreven is.”
Verbeteringen
Voor Jolanda is deze manier van werken een grote vooruitgang, hoewel er nog verbeteringen zijn. “Soms zijn het kleine dingen, zoals het aanbieden van meer opdrachten waar de leerlingen uit kunnen kiezen en soms grote dingen, zoals het compleet herzien van het planningsformulier naar een iets meer gestructureerde studiewijzer, omdat niet iedere leerling uit de voeten kan met de vrijheid van het eerste document.”
Succesmoment
Er gaat veel tijd inzitten, maar Jolanda raadt iedereen aan het te proberen. “Leerlingen zijn bereid om mee te denken. Juist die leerlingen met een grote mond die het altijd beter weten en anders willen. Een succesmoment voor mij was dan ook dat een van deze meiden naar me toe kwam toen ze hoorde dat er een les uit zou vallen, met de opmerking: ‘Mevrouw, weet u wel hoe irritant het is dat die les uitvalt? Nu klopt er niets meer van mijn planning en kan ik die weer helemaal opnieuw maken!’”
Het Tabor College d’Ampte maakt deel uit van het leerlab Digitale didactiek.
Wat mooi om te lezen. Wij liepen hier ook tegenaan. We gaan konend jaar voor het eerst samenwerken met verzorging en kijken hoe de leerlingen het oppakken. Dit artikel deel ik met mijn collega’s en we houden het in ons achterhoofd. Als we, ondanks onze vernieuwde opzet, weer op weerstand stuiten gaan we ons zéker verdiepen in Jolanda’s mooie eigenaarschap.