Rubrics-boekje bij het mentorgesprek

De scholen in het leerlab Leerling eigenaar leerproces maakten vier vaardighedenrubrics. Hoe zetten ze de rubrics in de praktijk in? “Het praat makkelijker als er iets tastbaars op tafel ligt”.

Criteria

In het leerlab zijn rubrics ontwikkeld voor reflecteren, leerstrategieën toepassen, regie nemen over het eigen leerproces en samenwerkend leren. Ze beschrijven de weg naar het einddoel in vier stappen, legt docent en mentor Johanneke Braam van het Amadeus Lyceum uit. “Daardoor zie je waar een leerling staat: wat gaat goed, wat minder goed? Zeker in de onderbouw denken leerlingen al snel dat iets goed is als ze er genoeg tijd aan besteden en het er goed uitziet. Maar als docent leg je veel meer criteria aan en dat wordt nu duidelijk.”

Geduld

De rubrics zijn slechts de eerste stap, benadrukt Reinier Gruijters, docent en projectleider op het Amadeus Lyceum. “Wees geduldig met de invoering. Zorg voor voldoende draagvlak. Hoe breng je de ontwikkeling verder? Dat moet je uitzoeken”. Daarom heeft het Amadeus Lyceum de rubrics eerst voorgelegd aan experts van de tweede klassen. Zij hebben door de bril van de rubrics naar hun eigen lesprogramma gekeken. Waar komen de vier vaardigheden terug en op welke manier?

Verhelderend

“Dat was heel verhelderend”, zegt Reinier. “Ineens zie je dat sommige vaardigheden veel aan bod komen en andere minder. En dat we zaken soms als bekend veronderstellen zonder ze eerst aan te leren. Dan moeten leerlingen voor een vak bijvoorbeeld een samenvatting maken terwijl dat bij Nederlands nog niet aan bod is geweest.”

Bewustwording

Ook bij het Vathorst College hebben coördinatoren ‘Zelfverantwoordelijk leren’ Loes Karsten en Teijl van Beest deze methode toegepast.  “We hebben tijdens een studiedag de collega’s gevraagd aan te geven waar die vaardigheden in hun vak terugkomen: wanneer wordt iets aangeleerd (A), wanneer toegepast (T)? Nu ligt er een heel schema vol A’tjes en T’tjes en kunnen we precies zien waar de hiaten zitten. Bijvoorbeeld: wel toegepast, niet aangeleerd. Dat is niet alleen verhelderend voor ons, het heeft bij collega’s echt tot bewustwording geleid. Ook draagt het bij aan de uniformiteit: benoemen we alles hetzelfde?”

Iets tastbaars op tafel

Bij UniC gebruiken mentoren en leerlingen de rubrics tijdens een-op-een-gesprekken die mentoren en leerlingen vrijwel wekelijks voeren, vertelt verbeterteamcoördinator en docent wiskunde Debby Huijsman. “De vaardighedenrubrics zijn een goede tool om in gesprek te gaan over regie op het leerproces. Je kunt inzoomen op concreet gedrag. Het praat makkelijker als er bij die gelegenheid iets tastbaars op tafel ligt.”

Boekje voor de leerling

Daarom hebben ze bij UniC een rubrics-boekje voor de docent en een rubrics-boekje voor de leerling gemaakt, geformuleerd in UniC-taal. De leerlingversie is voor de leerling om in te vullen. Debby: “We hebben de boekjes geïntroduceerd tijdens een studiedag en komen er nu bij elke studiedag op terug. Op termijn kiezen we misschien wel een andere vorm dan papieren boekjes. Er is bijvoorbeeld een pilotgroep aan het onderzoeken of het digitale volgsysteem Comprendo voor ons toegevoegde waarde biedt.”

Mentoraat

Ook het Amadeus Lyceum wil de rubrics herschrijven in leerlingentaal en ze een plek geven in het mentorgesprek. Daarnaast denken ze na over een doorlopende leerlijn die aansluit bij het curriculum. “We kijken welke vaardigheden in welk leerjaar de nadruk krijgen”, zegt Reinier. “In leerjaar 1 en 2 werken leerlingen bij ons bijvoorbeeld veel in groepjes en dan verdient het samenwerken veel aandacht. Reflecteren daarentegen is in het vierde en vijfde leerjaar juist heel belangrijk.”

Op maat maken

Studievaardigheidstrainers Nienke en Ingrid van het Vathorst College zijn een vijfde rubric aan het ontwikkelen over studievaardigheden. “Wij zijn bezig met het opzetten van een leerlijn studievaardigheden voor de eerste en tweede klassen en we hebben behoefte aan een rubric die zicht geeft op de studievaardigheden.” Reinier van het Amadeus Lyceum adviseert scholen dan ook de rubrics uit het leerlab waar nodig ‘op maat’ te maken. “Ga je ze inbedden in je eigen school, dan wil je ze allicht aanpassen aan je eigen situatie en je eigen taal.”

Meer lezen over rubrics

• Rubrics in de praktijk.
• Vaardighedenrubrics definitief.
• Zo maak je een rubric – stappenplan.
• Een experiment uitvoeren in de klas? CSV Het Perron ging je voor.
• Een gesprekswaaier voor het coachgesprek.

Wil je ook betrokkenen meenemen in een verandering in je school? Bekijk dan deze tips uit de routekaart veranderaanpak of bekijk alle fases uit het veranderproces.