Tips voor het invoeren van een nieuw onderwijsconcept

Lentiz Dalton mavo & Het Groene Lyceum en Dalton Dokkum besloten beiden na onderzoek én een bezoek in Zweden om met het onderwijsconcept Kunskapsskolan te beginnen. Een nieuw onderwijsconcept invoeren; hoe doe je dat eigenlijk?

Mariëlle van der Maarel, docent Nederlands op Lentiz Dalton en Sipke Saakstra, schoolleider van het Dalton Dokkum leggen uit.

Hoe kwam je tot die afweging?

Sipke: “We geven Daltononderwijs en willen recht doen aan de verschillen tussen leerlingen qua talent, niveau en tempo. We zijn ons in verschillende elo’s gaan verdiepen en kwamen terecht bij Kunskapsskolan. Deze methode legt het eigenaarschap bij de leerlingen en versterkt de Daltonpijlers samenwerking, verantwoordelijkheid, zelfstandigheid en reflectie.”

Mariëlle: “Op Lentiz Dalton geven we ook Daltononderwijs dus ik herken wat Sipke vertelt. Leerlingen worden eigenaar van hun leerproces en maken eigen keuzes qua leerstrategie. Dit leerconcept biedt ruimte om te differentiëren en we zagen al snel dat dit bij ons past.”

Hoe heb je de invoering aangepakt?  

Sipke:“In juni 2016 hakten we met het team de knoop door en in september zijn we na een korte voorbereidingstijd in de brugklas gestart. In een teamoverleg hebben we met elkaar bepaald wat er in september geregeld moest zijn en we hebben de docenten de nodige trainingen laten volgen”.

Mariëlle: “Wij besloten in april 2017 dat we dit gingen doen en zijn in september met twintig docenten in zeven brugklassen gestart. In het begin hebben we veel met deze groep betrokken docenten over deze nieuwe vorm van onderwijs overlegd. Dan bespraken we onze aanpak, hoe het ging en waar we tegenaan liepen.”

Dat klinkt makkelijk, was dat ook zo?

Sipke:“De praktijk is weerbarstiger dan je denkt. Van tevoren kun je niet alles voorzien of overzien. Je moet veel meer zaken overwegen dan alleen maar onderwijs met een device aanbieden. Het mooie van Kunskapsskolan is dat de content al bestaat en je de elo dus niet zelf hoeft te vullen. Maar de structuur en methodiek vragen om een ander soort didactiek en een meer coachende stijl van lesgeven. Dat zijn dus bestaande elementen die je moet herzien en dat vraagt wat van alle vakdocenten. In de praktijk moet je daar je weg in vinden.”

“Als ik zie hoe de werksfeer is veranderd, ben ik blij dat we de sprong gewaagd hebben”

Keuzes maken dus?

Mariëlle: “Inderdaad. Wat doe je bijvoorbeeld als een leerling een bepaald thema niet op tijd afrondt? Je moet wel allemaal dezelfde lijn trekken. En als docent moet je leren vooruit te kijken, te differentiëren en met de leerling mee te denken. Je wordt dus meer coach en begeleider in plaats van leider. Het helpt om onderling successen te delen en bij elkaar te kijken. Het is voor leerlingen én docenten best een grote verandering. Maar als ik zie hoe de werksfeer is veranderd en hoe goed de leerlingen hun zaken op orde hebben, dan ben ik blij dat we de sprong gewaagd hebben.”

Waar moeten docenten nog meer rekening mee houden?

Sipke:“Het is meer dan alleen een implementatie. Neem bijvoorbeeld het formatief toetsen. Dat moet je als docent wel organiseren, je bent veel minder groepsgewijs bezig. Loslaten is een ander aspect. We hebben docenten daarvoor trainingen laten volgen.”

Mariëlle: “Het is best spannend om de leerlingen het vertrouwen te geven dat zij hun eigen leerroute kunnen bepalen. Fouten maken mag, dat hoort er bij. Als docent help je ze niet alleen hun kennis, maar ook hun vaardigheden te vergroten.”

Hoe kijk je terug op het eerste jaar?

Sipke: “Achteraf kunnen we constateren dat we het nodige hebben moeten leren. In het tweede jaar kwamen we al veel beter beslagen ten ijs. Maar ik ben ervan overtuigd dat je gewoon moet beginnen. Hoe goed de voorbereiding ook is, in de praktijk gaat het toch altijd anders.

Mariëlle:“De leerlingen zijn werklustiger, de werkdruk voor docenten is verminderd dankzij de coachgesprekken en de samenwerking binnen de secties is toegenomen. Bij andere scholen kijken, heeft geholpen om te ontdekken wat voor ons belangrijk is en wat bij ons past. De basis staat.”

Lentiz Dalton en Dalton Dokkum nemen deel aan het leerlab Visie op personalisatie.

Meer lezen

• Nieuw onderwijs, nieuw rooster
• Infographic: welke stap wil je zetten richting gepersonaliseerd onderwijs?

Wil je ook een plan van aanpak ontwikkelen voor een verandering in je school? Bekijk dan deze tips uit de routekaart veranderaanpak of bekijk alle fases uit het veranderproces.