Voortgangssheet voor formatieve evaluatie

Docenten Robbert-Jan Poortvliet en Kees van de Wege van het Calvijn College maken met een voortgangssheet inzichtelijk waar de leerling staat in het leerproces. Bekijk de opzet.

Hoe werkt het?

De voortgangssheet is gemaakt op basis van leerdoelen. De docent stelt leerdoelen op die begrijpelijk zijn voor leerlingen. De leerling mag zelf de volgorde en het instrument bepalen wat hij of zij doet om het leerdoel te behalen. Als een leerling een leeractiviteit bij het leerdoel behaald heeft, kleurt de leerling het vakje zelf groen. Op het moment dat een leerling een leeractiviteit niet voldoende uitvoert, kleurt de leerling het vakje rood en krijgt hij/zij een verlengde instructie.

Waarom een voortgangssheet?

Op deze manier heeft een leerling zicht op zijn/haar leerproces én kan die zich hier eigenaar van maken. Het vereist zelfreflectie (“Heb ik het leerdoel echt gehaald?”) en verantwoordelijkheid. De leerlingen zijn gemotiveerd om vakjes ‘groen’ te kleuren en werken hier hard voor.

Niveau bepalen

Door de voortgangssheet kan een docent snel het niveau van de leerling bepalen. Het wordt duidelijk welke leerlingen moeite hebben met een bepaald leerdoel. De docent heeft ook meer individueel overleg met de leerling omdat leerlingen de leeractiviteiten zelfstandig uitvoeren. De docent geeft gedurende het proces feedback. Deze feedback is door de voortgangssheet specifiek en actueel.

Evaluatie

Door formatieve toetsen (zonder cijfer) bewaakt de docent de voortgang, gericht op het laten doorgaan van het leerproces. Dit wordt gedaan als het leerdoel wordt ingeleverd. De leerlingen ontdekken waar de aandachtspunten liggen om het leerdoel te bereiken. Ze mogen de formatieve toets verbeteren waardoor ze uitgedaagd blijven om een ‘rood’ vakje toch ‘groen’ te gaan kleuren.

De les

De les verloopt vraaggestuurd, gericht op de individuele wensen van de leerling en minder vanuit de docent. Hierdoor doet de docent automatisch recht aan verschillen tussen leerlingen in niveau en tempo. Dit betekent dat sommige leerlingen met minder werk hun doel halen en meer ruimte hebben voor andere verdiepende taken. De leerlingen werken in deze opzet ook vaker samen aan taken, waardoor er automatisch sprake is van peer-instructie.

Wat heb je nodig?

  • Een voortgangssheet met alle namen van de leerlingen, bijvoorbeeld aan de muur van het lokaal.
  • Een bakje met twee stiften: groen en rood.

De docent heeft de volgende voorbereiding:

  • Goede leerdoelen stellen in ‘leerling taal’.
  • Formatieve toetsen ontwikkelen die gericht zijn op de leerdoelen.

Voorbeeld bij het vak wiskunde.

Het Calvijn College, locatie Krabbendijke Appelstraat, neemt deel aan het leerlab Differentiëren in de klas.

, , , ,

Reacties12

  1. Richard de Jong oktober 11, 2017 at 9:15 pm #

    Dit triggerde me: zou dit ook digitaal kunnen? Vandaag ben ik er eens voor gaan zitten. Ik werk zelf op het Niftarlake College met mijn bovenbouwklassen in Onenote Classroom. Boven elk stukje leerstof staan de competenties die ze kunnen kopiëren naar hun eigen tab waar ze schrijfrechten hebben. Daar vullen ze bij elke competentie ‘niet’, ‘deels’ of ‘volledig’ in. (De competenties zijn allemaal in de je-vorm geformuleerd, bijv: “Je kunt uitleggen wat een algoritme is”) Ik zie alle tabs van alle leerlingen en kan zien hoe ver ze zijn met hun huiswerk, aantekeningen en voortgang vwb competenties. Het vervelende is dat ik elke tab af moet om die voortgang te zien. Zou het niet mooi zijn als je in 1 overzicht voor de hele klas kunt zien hoe ze ervoor staan? En zij ook zodat ze elkaar kunnen helpen? Ik denk een oplossing te hebben met beperkte middelen (Excel en Onedrive/sharepoint), maar moet deze nog gaan testen. Wie test er mee? Ik maakte gelijk instructievideo’s om dit op te zetten. De eerste video hier: https://youtu.be/AWkRAuX4l30 De rest van de video’s vind je dan vanzelf. Overigens werkte ik als onderwijsadviseur bij itslearning. Op het Calvijn college gebruiken ze deze ELO ook als ik het goed heb. Ik kan altijd eens laten zien hoe je in itslearning werkt met doelen en rubrics die je koppelt aan leermiddelen. Ook daar kun je overzichten van genereren…. maar alleen voor de docent en het is voor leerlingen niet mogelijk om zelf leerdoelen af te vinken (tenzij je werkt met de aangepaste activiteit) en ook niet om als leerling de voortgang van anderen in beeld te hebben. Een overzicht in 1 oogopslag krijg je er in itslearning niet uit. Totdat dat mogelijk is ( https://itslearning.com/global/roadmap/ ) is mijn opzet misschien een werkbare oplossing.

  2. Jantine september 20, 2017 at 9:52 am #

    Wat is de reden dat onder sommige leerdoelen twee vakjes staan en andere leerdoelen 1 vakje?

    • Kees van de Wege september 20, 2017 at 8:21 pm #

      Inderdaad soms twee vakjes onder een doel en soms maar een .
      Onder een echt leerdoel staan twee vakjes . Beheerst een leerling het doel direct na het oefenen dan kleurt hij beide vakjes groen. Wordt het leerdoel niet direct gehaald dan wordt het eerste vakje rood gekleurd. Vervolgens heeft de leerling de mogelijkheid om van rood groen te maken door bijvoorbeeld vragen te stellen of extra uitleg.
      Onder formatieve toets of onder SO staat uiteraard maar een vakje omdat dit direct aangeeft hoe ver een leerling is in zijn leerproces.

  3. Bettermarks september 19, 2017 at 2:48 pm #

    Mooie voortgangssheets. Het is ook optioneel om deze deels of volledig automatische te genereren.

    • Kees van de Wege september 27, 2017 at 6:47 pm #

      Hiermee willen we nog even wachten tot elke leerlingen een eigen device heeft 😉

  4. Wiellem Korevaar september 19, 2017 at 1:51 pm #

    Is het of FT of B of WB of K? Wat is de onderliggend relatie? Is het doen van een FT en die halen reden om het leerdoel als behaald te zien of moeten ze die andere onderdelen dan ook nog doen.

    • Robbert-Jan september 19, 2017 at 3:42 pm #

      Bij geschiedenis starten we met een Formatieve Toets (behaald of niet). Een leerling maakt als voorbereiding daarop een selectie opdrachten uit het werkboek (alleen die gericht zijn op het leerdoel). De basisopdracht is gericht op het leerdoel. Die is verplicht. Vervolgens volgt een keuzeopdracht (3 keuzes). Die kan een leerling zelf kiezen, n.a.v. de eerdere opdrachten (verdieping, herhalen, extra uitdagend).

  5. Rob september 16, 2017 at 12:15 pm #

    ik ben benieuwd naar een voorbeeld van die formatieve toetsen, bv bij hofstelsel. En doen leerlingen die toetsen en beoordeling zelfstandig of is het de docent die groen licht geeft?

    interessant!

    • Robbert-Jan september 18, 2017 at 9:10 am #

      De formatieve toets bij geschiedenis werd afgenomen met behulp van Plickers. Per leerdoel werden 10 korte gesloten vragen opgesteld. Bij minder dan 80% goed kregen de leerlingen verlengde instructie, meer dbij an 80% konden ze zelfstandig verder werken aan een set basis- of keuzeopdrachten.
      Toetsen werden dus à la minuut voorzien van feedback (klassikaal, op smartboard). Opdrachten werden beoordeeld door de leerlingen zelf: met rubrics.

  6. Erik september 15, 2017 at 9:01 pm #

    Nu het rapport nog vervangen! Bij A.K. vorig jaar waren de resultaten met een bijna gelijke werkwijze hoger dan jaren daarvoor. Ik zou ook graag de verschillende denkniveaus nog toegevoegd zien. #uitdagingen

  7. Anton september 15, 2017 at 4:04 pm #

    Groen/rood werkt niet echt goed bij bepaalde kleurenblinden.

    Maar ja, onbekend = foutje zo gemaakt.

    • Erik september 17, 2017 at 9:26 pm #

      Daar zou ik ook niet meteen aan denken, Anton. Heb je een geschikt alternatief?

      Leuke opzet zo. Ik ga er eens mee aan aan de slag. Vooral de formatieve toets zal even wat werk nodig hebben.