“Wij willen de persoonlijke ambities van de leerlingen een centrale plek geven”

Het Comenius Lyceum ontwikkelt een doorlopende leerlijn op het gebied van duurzaamheid en ecologie. In het econasium wordt vakoverstijgend gewerkt en de leerlingen zijn er bewust bezig met competentieontwikkeling.

Waarom een econasium?

Met het econasium wil het Comenius havo- en vwo-leerlingen meer interesseren voor duurzaamheid en de toekomst van hun leefomgeving. Daarnaast willen ze leerlingen meer uitdagen en ze met competentieontwikkeling beter voorbereiden op vervolgopleidingen en beroepen. Docent Eelko Kruse: “Met het econasium willen we bewerkstelligen dat wij de persoonlijke ambities van leerlingen een centrale plek geven, waardoor de aansluiting met het vervolgonderwijs verbetert.”

Opbouw onderbouw

Het econasium is een aanvulling op het reguliere onderwijs waaraan alle leerlingen van de onderbouw deelnemen. Het programma bestaat uit vakoverstijgende projecten en activiteiten waarbij verschillende werkvelden en beroepsgroepen samenkomen. Activiteiten vinden tijdens de (vak)lessen plaats, projecten buiten de lessen. Activiteiten zijn veelal niet vakoverstijgend, projecten altijd wel. Een voorbeeld van zo’n project is een bezoek aan een klimaattop in Marrakech. De 21^e eeuwse vaardigheden vormen de basis van waaruit gewerkt wordt.

Keuzevrijheid

Eelko: “Binnen het econasium is er veel keuzevrijheid voor leerlingen om hun eigen specialisaties te kiezen en hun eigen leerweg te vinden. Een groep leerlingen is bijvoorbeeld geïnteresseerd in biologie en wil een eigen aquaponics-systeem (het groeien van planten op water, waarbij de vissen en de planten een holistisch geheel vormen, red) opzetten. Een andere groep wil meer richting de sociale kant en kiest een project waarbij ze zelf een duurzaamheidscongres organiseren.”

Reflectie

Binnen elk project of activiteit zitten één of meerdere reflectiemomenten ingebouwd. Dit gebeurt onder meer aan de hand van rubrics. “Voor een activiteit worden de rubrics door de leerlingen bestudeerd en bij de afronding van een activiteit geven de leerlingen aan op welk niveau ze zichzelf zouden plaatsen. De betrokken sectieleden bekijken deze reflectie en stellen het niveau vast door er een aantal sterren aan te koppelen.”

Bovenbouw

Aan het eind van de derde klas kunnen de leerlingen aangeven of zij in de bovenbouw het econasiumvak O₃ (gemiddeld 3,5 uur per week) willen volgen. Dit vak is ook een aanvulling op het bestaande curriculum. Vanuit de onderbouw zijn negen competenties (zelfstandig, hardwerkend, bronnenwijs, creatief, projectwijs, gezondheidswijs, sociaal, kritisch denken en toekomstgericht denken) opgesteld die de leerling nodig heeft om de projecten in de bovenbouw te kunnen doen.

Leerlinggestuurd

“Het vak O₃ is zó opgebouwd dat de leerlingen zelf eigenaar zijn van vrijwel hun volledige curriculum en leerproces”, vertelt Eelko. “Het bestaat uit twee startmodules waarin leerlingen leren over projectmatig werken, stakeholderanalyses doen en leren over de scrummethode. Vervolgens kiezen de leerlingen zelf uit een door de school opgestelde catalogus welke duurzaamheidsvraagstukken ze willen aan pakken. Ook kunnen de leerlingen ervoor kiezen zelf projecten te ontwikkelen en daar externe opdrachtgevers zoals bedrijven of universiteiten bij te betrekken.” Het vak wordt afgesloten met een assessment en een profielwerkstuk.  Elk project wordt uitgevoerd door een projectgroep onder begeleiding van een coach.

Wat vinden de docenten ervan?

Eelko: “Steeds meer collega’s zien het belang van het benoemen en ontwikkelen van competenties in en willen dit graag stimuleren. Een kleinere groep docenten is sceptisch. Dit komt met name door het vaarwater waar de school zich in bevindt. De afgelopen jaren waren de resultaten niet zo goed en moest er veel gebeuren om de kwaliteit op peil te houden. Een aantal docenten vindt het daarom onnodig om een extra traject op te zetten dat gericht is op leerlingen die toch al goed scoren. Maar het is juist de bedoeling dat deze ontwikkeling het niveau van álle leerlingen en dus de school als geheel opkrikt.”

Wat vinden leerlingen?

Volgens Eelko brengen de leerlingen die het bijzondere van het econasium inzien een positieve sfeer met zich mee. “Aan hun roep om meer uitdaging in hun schoolleven wordt nu eindelijk gehoor gegeven.” Door activiteiten zoals de reis naar de duurzaamheidstop en de betrokkenheid van externe organisaties worden leerlingen nieuwgierig. “Ze gaan inzien dat je meer kansen krijgt als je je meer inzet.”

Toekomst

De eerste lichting bovenbouwleerlingen komt er nu aan. “De groep toont enorm veel kwaliteiten en staat te popelen om hun eigen weg te bedenken. Zij kunnen niet wachten om hún projecten te gaan uitvoeren. Door de leerlingen te betrekken bij belangrijke keuzes hebben zij vanaf het begin het gevoel dat zij de baas zijn over hun leerproces. Je ziet ze groeien. Dat belooft wat voor de toekomst. In die zin is het econasium een voorbeeld voor het onderwijs zoals we dat op onze school willen ontwikkelen in de komende jaren.” Nu al merkt Eelko dat elementen uit het econasium ook in andere reguliere lessen en vakken worden toegepast. 

Ambitie

“Onze ambitie is om uiteindelijk een doorlopende leerlijn te creëren van de basisschool vanaf groep 6 en hoger, via het econasium op de middelbare school naar het vervolgonderwijs in de vorm van duurzaamheidsstudies.”

Het Comenius Lyceum neemt deel aan het leerlab Inrichten individuele leerroutes.